Proleće (Erlangenski rukopis)

←Tuga za dragom

Proleće Pisac: Narodna pesma Erlangerski rukopis starih srpskohrvatskih narodnih pesama

Devojački umor→

2. Pesma Erlangenskog rukopisa. Priredile Mirjana Detelić, Snežana Samardžija i Lidija Delić

---

2.
Tuga za dragom

 Protulitje, drago vrime
 sada nam dolazi
 a jadovna i čemerna zima
 prolazi.
 Noć je kraća, dan je duži 5
 žarko sunce svaki dan više
 ishodi, više ishodi.
 Rano stanem i pogledam bi li
 skoro dan, bi li skoro dan.
 Misec zajde, zora pride, sunce 10
 ide van, sunce ide van,
 snig na gora ledna veće izginu,
 veće izginu.
 Sunce grije, gornjak bije,
 siver odlazi, siver odlazi. 15
 Svemu vrime služi, ali moja
 pamet tuži.
 Zelene se gore, bašče, travnici,
 viditi je ljubičicu
 skoro procvitući etc. 20
 Sive vode po brdinah, rike tekuće
 po dolinah, rosa
 po travi, rosa po travi.
 Lastavica pod pendžerom rano
 cvrkuće, a slaviček 25
 dragi ptiček, jošt
 lipše piva, jošt lipše
 piva,
 jutro rano i dan i noć poigrava,
 i sve noćce često se budi, 30
 često se budi.
 Šaren štiglic, zelen gringel,
 govedarčica siva, komar,
 žutovoljka i seničica,
 i seničica [–]35
 to sve piva, boga slavi, ter
 ga svime srcem slavi, svaka
 ptičica, svaka ptičica.
 Kosi u jutru posviruju, drozdi
 igraju, drozdi igraju, 40
 titel kliče, sojka viče, svrake
 se smiju, svrake se smiju,
 vuga, jastreb, prepelica
 boga slavi svaka ptičica.
 Orao klikti na planini, 45
 visoko leti, visoko leti.
 Soko sedi na planini, ter
 bistro gledi, ter bistro gledi.
 Igrava se sova svrakom sve po
 mraku, jošt rano, jošt rano, 50
 pura puče, guska gače, guščiće
 vodi, guščiće vodi.
 Pučka puje, kvočka kvoče, piliće
 vodi, piliće vodi.
 Oroz rano kukuriče, nigda i ne 55
 spava, nigda i ne spava.
 Jelen u gori poskakuje, na riku
 biži, srna lišće odgrizuje,
 malo kad i leži, malo kad i leži.
 Po brdi se ovce pasu, s jaganjci 60
 se igraju, pastir sedi, marva
 pase, koze brste,
 koze brste.

---

Izmene

i = j (protulitje)
vrѣme = (vrime; jat = i)
e = je
z = s (ishodi)
s = z (zajde)
i = j (zajde)
i = i (pride)
grie, bie = grije, bije
ѿ = od
procvѣkući (jat = i) - od procvitati- procvitući
ber = br (brdinah)
rѣke (jat = i)
č = dž (pendžerom)
cver' = cvr (cvrkuće)
ѡ = jo (jošt)
lѣpše (jat = i)
sve (= čitave)
noćice = noćce
sѣva (jat = i)
lѣp'še, pѣva (jat = i)
c = č (govedarčica)
sutovol'ka = žutovoljka
srdcem = srcem
vuka = vuga
gusčice/ gusčiče= guščiće
orosь = oroz
lisće ѡgrizuie = lišće odgrizuje
n' = nj (jaganjci)
perstaю = brste

Napomene

pučka pue ?
stih 12: snig' na = snežna? – moglo bi i snižna ali gubi smisao (gora ne može da izgine)
stih 20: skoro procvѣkući (procvetati?), možda: procvitajući, prilog vremena sadašnjeg koji se više ne upotrebljava na taj način
stih 34: žutovoljka (Emberiza citrinella)
vrѣme (jat = i? ) vrime (prema: misec stih 10, siver st. 15; biži st. 58)
stih 49: igrava se (?)

Građanska lirika, idila u prirodi
Literatura: Gezeman 1925: CXV-CXXII, uz navođenje varijanata iz zbirke: Fran Kurelac, Jačke ili narodne pěsme prostoga i neprostoga puka hrvatskoga po župah Šoprunckoj, Mošonskoj i Želěznoj na Ugrih, Zagreb, 1871. Varijante ovog tipa: 1, 20, 37, 38, 39.

Izvori

Bogišić, V. (1878/2003²). Narodne pjesme iz starijih najviše primorskih zapisa. Beograd: SUD; Gornji Milanovac: Lio.
Gezeman, G. (1925). Erlangenski rukopis starih srpskohrvatskih narodnih pesama. Sremski Karlovci: SKA.
Karadžić, V. S. (1814–1815/1965). Mala prostonarodnja slaveno-serbska pjesnarica (1814). Narodna srbska pjesnarica (1815). Sabrana dela Vuka Karadžića I (V. Nedić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1818/1966). Srpski rječnik (1818). Sabrana dela Vuka Karadžića II (P. Ivić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1821, 1853/1988). Srpske narodne pripovijetke. Sabrana dela Vuka Karadžića III (M. Pantić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1841/1975). Srpske narodne pjesme I. Sabrana dela Vuka Karadžića IV (V. Nedić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1845/1988). Srpske narodne pjesme II. Sabrana dela Vuka Karadžića V (R. Pešić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1846/1988). Srpske narodne pjesme III. Sabrana dela Vuka Karadžića VI (R. Samardžić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1849/1987). Srpske narodne poslovice. Sabrana dela Vuka Karadžića IH (M. Pantić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1852/1986–1987). Srpski rječnik (1852). Sabrana dela Vuka Karadžića XI/1–2 (J. Kašić). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1862/1986). Srpske narodne pjesme IV. Sabrana dela Vuka KaradžićaVII (Lj. Zuković). Beograd: Prosveta.
Karadžić, V. S. (1891–1902/1932–1936²). Srpske narodne pjesme V–IX. Državno izdanje (Lj. Stojanović). Beograd: SKA.
Karadžić, V. S. (1973–1974). Srpske narodne pjesme iz neobjavljenih rukopisa Vuka Stef. Karadžića I–IV (Ž. Mladenović – V. Nedić). Beograd: SANU.
Milutinović Sarajlija, S. (1833, 1837/1990). Pjevanija crnogorska i hercegovačka (D. Aranitović). Nikšić: Univerzitetska riječ.
Petranović, B. (1867–1870/1989). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine I–III (N. Kilibarda). Sarajevo: Svjetlost.
Petrović Njegoš, P. (1846/1951). Ogledalo srpsko. Celokupna djela V (R. Bošković – V. Latković). Beograd: Prosveta.
Daničić, Gj. (1871). Poslovice. Zagreb: Knjižarnica Fr. Župana (Albrechta i Fiedlera).
Hӧrmann, K. (1888–1889/1990²). Narodne pjesme Muslimana u Bosni i Hercegovini I–II (Đ.
Buturović). Sarajevo: Svjetlost.Jukić, I. F. (1858). Narodne piesme bosanske i hercegovačke I. Piesme junačke. Osijek: Izdao O. Filip Kunić.
Kuhač, F. Š. (1878–1881). Južnoslavjenske narodne popievke I–IV. Zagreb.
Kukuljević Sakcinski, I. (1842–1847). Narodne pěsme puka hàrvatskoga. Različita děla IV. Zagreb: Tiskom kr. pov. ilir. n. tiskarne Ljudevita Gaja.
Kurelac, F. (1871). Jačke ili narodne pěsme prostoga i neprostoga puka hrvatskoga po župah Šoprunckoj, Mošonskoj i Želěznoj na Ugrih. Zagreb: Slovi Dragutina Albrechta.
Marjanović, L. (1864). Hrvatske narodne pjesme što se pjevaju u gornjoj Hrvatskoj Krajini I.Zagreb: Troškom i tiskom A. Jakića.
Vraz, S. (1839). Narodne pěsni ilirske I. Zagreb: Tiskom kr. pov. ilir. n. tiskarne Ljudevita Gaja.Zbornik, ZNŽOJS: Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena. Zagreb: JAZU.
Zovko, I. (1888). Hercegovke i Bosanke: 100 najradije pjevanih ženskih pjesana I. Sarajevo: Tisak i naklada tiskare Spindler i Loschner.