Istorija Jugoslavije (V. Ćorović) 1.12
| ←<< | ISTORIJA JUGOSLAVIJE Pisac: Vladimir Ćorović |
>>→ |
1. Kralj Mihailo. — 2. Barska arhiepiskopija. — 3. Akvilejska crkva i slovenačke zemlje.
Ovaj primer hrvatskog kralja verovatno je uticao na zetskoga kneza Mihaila da se i on obrati papi Grguru VII sa molbom za kraljevsku krunu. Sa tim uporedo išla je i njegova težnja da za svoju državu dobije samostalnu arhiepiskopiju u Baru ili bar da izradi da se južne dalmatinske crkve odvoje od splitske nadbiskupije. Mihailo je hteo da bude potpuno ravan Zvonimiru i da svoje podanike odvoji od zavisnosti jedne crkve koja je bila van njegove države, odnosno pod vlašću Zvonimirovom, i koja je toj državi davala izvesnu moralnu prednost. U jednom papinom pismu od 9. januara god. 1078. Mihailo se naziva »kraljem Slovena«; znači, dakle, da je negde tokom god. 1077. dobio iz Rima pristanak i ceremonijal za proglašenje Zete kraljevinom. Nedavno je na Stonu raščišćena i pobliže proučena crkva Sv. Mihaila, po svoj prilici zadužbina kralja Mihaila, koji je bio gospodar toga kraja. U toj crkvi nađena je jedna vladarska freska sa kraljevskom krunom potpuno slična Zvonimirovoj, što bi išlo u prilog tvrdnji da su rađene po jednom tipu. Inače, drugih bližih vesti o proglašavanju zetske kraljevine danas nemamo; ali, gotovo se može uzeti kao sigurno da je papa Grgur i od Mihaila tražio približno ono isto što i od Zvonimira, samo sa tom važnom razlikom što Mihailu, koji je već bio vladar i imao nasledno pravo na presto, nije trebala pomoć za izbor. Drugu molbu Mihailovu, da dobije samostalnu arhiepiskopiju u svojoj državi, papa Grgur nije ispunio. Povelja o barskoj nadbiskupiji iz god. 1067. smatra se danas kao neautentična i njeni se navodi odbacuju. Međutim, na papskoj kuriji se ubrzo popustilo prema Zeti i u tom pitanju. Težnje Rima morale su ići za tim da se njegov uticaj što više proširi na istočnoj obali Jadranskoga Mora, gde je jedno vreme bio ozbiljno potiskivan. Stoga se 8. januara god. 1089. odobrilo osnivanje dukljanske nadbiskupije u Baru, ali tek za vlade Mihailova naslednika Bodina, kome beše dobro došla borba pape Klimenta III sa njegovim papskim protivkandidatima da ga opredeli na popuštanje. Novoj nadbiskupiji bile su podređene episkopije barska, kotorska, ulcinjska, svačka, skadarska, drivaštanska, pulatska, srpska, bosanska i trebinjska, i svi manastiri u zemlji, »i Dalmatinaca, i Grka, i Slovena«.
Da je usled ove velike energije i aktivnosti pape Grgura VII i njegovih organa znatno porastao ugled i uticaj svešteničkog staleža razume se samo po sebi. 11. juna god. 1077. poklonio je kralj Henrik IV akvilejskoj crkvi čitavu marku Kranjske i grofoviju Istre sa pravom da ostaje u nasledstvo akvilejskim patrijarsima, pošto im je u aprilu već dao Furlansku Marku, a 20. jula god. 1081. episkopije tršćansku i porečku sa svima pripadnostima.
Oko god. 1078. darovao je kralj Zvonimir splitskoj arhiepiskopiji celu župu cetinsku, verovatno stoga da bi u njoj mogla neposrednije i intenzivnije suzbijati u tom konzervativnom kraju narodni otpor. Te godine dovršena je u Kninu i gradnja tamošnje katedrale, čije ostatke arhitekture, veoma zanimljive, čuva danas kninski muzej.
U velikoj borbi između Grgura VII i Henrika IV, kad se vodilo računa o svakom privrženiku u Italiji i oko nje, papi je bilo mnogo stalo do toga da njemu odani Zvonimir ne bude ni od koga opasno ugrožavan. Kada je neki bliže nepoznati vitez Vecelin, verovatno sa područja Akvilejske patrijaršije, koja je bila na Henrikovoj strani, hteo da napadne Zvonimira, poručio mu je papa, 4. oktobra god. 1079., da će imati posla sa samim njim ako počne ma kakvo neprijateljstvo, »jer sve što zla uradiš pomenutom kralju učinio si samom apostolskom prestolu«. Takva poruka imala je utiska; Zvonimir je, koliko se danas zna, ostao sa te strane neuznemiren.