AVIACIJA
AVIACIJA je najvažniji vid vazdu-
hoplovstva, snabdeven aparatima za le-
tenje težim od vazduha — avionima.
Kako je aviacija najizrazitija vazdu-
šna sila, to je karakter vazduhoplov-
stva i njegov istoriski razvoj neraz-
dvojno vezan za razvoj aviacije. Stvar-
na istorija aviacije nema daleku pro-
šlost. Ona počinje tek u našem, dvade-
setom, veku, onda kad su se dobile
sprave kojima se moglo leteti upravlja-
jući letenjem po sopstvenoj volji pilo-
ta ili po unapred sastavljenom planu
za to. To znači, od pronalaska aviona,
aeroplana, kao sprave, koja se pokreće
i održava u vazduhu sopstvenom sna-
gom, nezavisno, pa čak i protivno vaz-
dušnim strujama, koje je istoriski ve-
zano za 17 decembar 1903 g., dan kad su
braća Orvil i Vilbur Brajt prvi put
izvršili uspešan let u Africi. Svi
događaji pre toga pripadaju pronala-
sku, razvoju i usavršavanju aeroplana.
To bi se, dakle, moglo nazvati preisto-
risko doba aviacije (v aeroplan). Kao i
svi drugi tehnički pronalasci i pro-
nalazak aeroplana odnosno aviacije,
pripada kulturnim narodima, te je da-
tum početka istorije naše aviacije, u
malom zadocnjenju prema istom datumu
drugih kulturnijih i nndustrisko na-
prednijnh zapadnnh zemalja. Dok su,
naročito u Francuskoj, do 1909 g. u ve-
liko se već razvpjale fabrike aviona
(Brege i Moris Farman, 1907, Kodron,
1908, Blerio, 1909) pilotske škole za
obuku ljutstva koje će leteti na avi-
onima (braća Raston i Rene Kodron,
1909 u Krotoju, francuska državna, 1910,
u Vensenu, nemačka u Debericu, iste
godine), i dok Francuska, prema isku-
stvima sa balonima za izviđanje orga-
nizuje svoju vojnu aviaciju već 1909 g.,
dotle je kod nas aviatički pokret na-
šao plodno zemljpšte među omladinom
(naročito đacima Realke) i ultra-
nacionalno nastrojenim, većinom četničkim
|
AVIACIJA
društvima. Ovome su mnogo doprinele
posete izvesnih aviatičara, koji su po-
kušavali da lete na banjiškom polju
ili Donjem gradu (Simon, 1909, na Ba-
njici, Maslenikov, Slovenac Rusijan,
1910, na treći dan Božića, u Donjem
gradu, gde je i poginuo na aparatu
koji je konstruisao Kotoranin Merćep)
i razni časopisi za vazduhoplovstvo.
Pod tim utidajem kod omladine se ja-
vio pokret za konstrukciju malih pla-
nera (minijaturni modeli već postoje-
ćih aeroplana) koja je danas u najve-
ćem jeku, pod pokroviteljstvom Aero-
kluba, a kod nacionalno raspoloženih
starijih težilo se kupovini stvarnph
aparata, koji bi, u saradnji sa ostalim
vojničkim sretstvima, služili za od-
branu zemlje. Ovo je i ostvareno kupo-
vinom Simonovog motora n njegovom po-
pravkom u Beču i isporukom zagrebač-
kog konstruktora Merćepa, Srbija je, za-
hvaljujući četničkim društvima, prva
od balkanskih zemalja dobila svoj prvi
avion sistema „Blerio” sa jednim pa-
|
