Pregled istorije hrišćanske crkve 0.1
| ←< Predgovor | PREGLED ISTORIJE HRIŠĆANSKE CRKVE Pisac: Protojerej Grigorije Mikić |
I period >→ |
1. Hrišćanska crkva jeste verska zajednica ili društvo koje je osnovao skoro pre dve hiljade godina Gospod Isus Hristos. To društvo ima tri svrhe: a) da se u njemu neguje pravilno poznavanje Boga i pobožnost; b) da u njemu ljudi služe Bogu poglavito duhom i istinom; v) da se uz pomoć svetih tajni i drugih vaspitnih sredstava usavršavaju u moralnom i duhovnom životu, kako bi postali što savršeniji i što sličniji Bogu.
2. Istorija hrišćanske crkve jeste nauka koja po redu i pregledno govori o svima unutrašnjim i spoljašnjim promenama, koje su se u toku vremena događale u crkvi i sa crkvom i pokazuje uzroke tih promena.
Te promene i događaji u prošlosti crkve jesu uglavnom ovo: Hristova crkva je počela svoj život kao zrno gorušično i postepeno se razgranala po celom svetu. Borila se sa verama, kulturama i državama na koje je naišla, i nadživela ih. Naučno je razrađivala, uz velike unutrašnje potrese, versko učenje svoga osnivača i time je razvila svoju opsežnu književnost. Razvila je svoj kult od tihih sastanaka u katakombama do sjajnih verskih svečanosti u velikim katedralama. Svoju treću svrhu - da oplemeni ljude i celo čovečanstvo Hristovim moralom - ispunjavala je kad sa više, kad sa manje uspeha. Njena organizacija i zakonodavstvo prolazili su takođe kroz mnoge promene.
3. Kako se deli istorija crkve. Hrišćanska crkva ima u svojoj prošlosti dva neobično velika događaja kojima je završila po jedno razdoblje svoga života i koji su dali nov pravac njenom životu u potonjim razdobljima. Prvi je proglašenje slobode hrišćanske vere u rimskoj državi; njime se završuje život mučeničke crkve i počinje njen razvoj u slobodi. Drugi je cepanje jedne crkve na dva dela, koji nastavljaju svoj život i rad svaki zasebno. Po tim događajima deli istorija crkve svoja razlaganja na tri razdoblja ili perioda: I. od postanka crkve do god. 313. kada je izdat Milanski ukaz o verskoj slobodi, II. od god. 313. do 1054. kada se crkva podelila na istočnu i zapadnu i III. od tada do današnjih dana.
1. Osnivač crkve hrišćanske jeste Gospod Isus Hristos. Rođen je od Duha Svetoga i Device Marije u judejskom gradu Vitlejemu, po uobičajenom računanju pre više od 2000 godina. Po tačnijim računanjima rođen je nekoliko godina ranije.[1]
Život Isusa Hrista do njegove tridesete godine nije nam poznat. Znamo samo za dva događaja iz toga doba: sklanjanje u Egipat i prvi odlazak u hram. Do svoje tridesete godine živeo je u Nazaretu u Galileji, gde je, svakako, radio drvodeljski zanat sa svojim poočimom Josifom. Tada je krenuo na propovedanje svoje nauke i osnivanje carstva Božjeg među ljudima. Prvo je došao u vezu sa prorokom Jovanom, koji je čistio i dizao verski i moralni život svoga naroda i time ga spremao za propoved Hristovu. Od Jovana je primio krštenje (simbol novog i čistijeg života) i zatim je za nešto više od tri godine obilazio gradove i krajeve palestinske. Idući, učio je ljude, rečju i primerom, pravom poznavanju Boga i životu po Božjoj volji. Pomagao je ljude u bedi i nevolji svojim natprirodnim delima, čudima, koja su potvrđivala njegovo božanstvo. Za njim i njegovom naukom su pošli mnogi ljudi koji su bili umorni od života i koji su od tadašnje vere osećali više teret nego pomoć. No zvanični predstavnici jevrejskog naroda posmatrali su ga i pratili sa sumnjom. Kako je Hristos osuđivao prazne verske običaje koji su ostali bez smisla i sadržine (značaj i praznovanje subote), okrivili su ga da ruši verske tradicije, da pogrđuje narodne svetinje i da radi protiv državnih vlasti. Osudili su ga na svome sudu na smrt, dobili su od državne vlasti potvrdu te presude i razapeli ga na krst. Treći dan po smrti uskrsao je iz groba, javljao se svojim učenicima i u četrdeseti dan se uzneo na nebo. - Njegovo delo su prihvatili i nastavili dvanaest njegovih apostola.
2. Versko i moralno učenje Gospoda Isusa Hrista. Isus Hristos se pojavio i propovedao među Jevrejima. Njegovo učenje o veri i njegovi moralni propisi u tesnoj su vezi sa verom i moralom toga naroda. On nije došao da poruši Zakon, koji je trajniji od neba i zemlje. Njegova crkva je usvojila pisane spomenike jevrejske religioznosti i morala - Stari zavet. On je sa vere svoga naroda skinuo sve ono što je tu veru činilo ograničenom verom jednog naroda, i od nje je načinio veru za sve čovečanstvo, tadašnje i potonje.
Hristova vera uči da je Bog duh i da ima tri lica. Toliko je uzvišen nad svim što je stvorio da ga niko ne može poznati. Dobar je, milostiv, sveznajući, vodi brigu o svemu na svetu. Čovek je sin Božji, sličan je Bogu i treba da mu postaje sve sličniji. Ljudska duša je besmrtna, a vrednost joj je veća od svega na svetu. Za sve što čovek u životu učini protiv moralnih zakona svoje duše, odgovaraće pred Bogom, a za dobro koje učini biće nagrađen. Hristos je spasao svet, kao sin Božji i obećani spasitelj, svojom naukom i smrću.
Hristov moral je uglavnom moral Starog zaveta, ali prečišćen i mnogo dublje shvaćen. Sve svoje moralne propise izrazio je Hristos sažeto u dvema zapovedima: „Ljubi Boga više svega, a bližnjega svoga kao sama sebe". (5 Moj 6, 5; 3 Moj 19, 18). Bližnjim smatra svakoga čoveka, pa i inoplemenika i neprijatelja. Sve svoje verske istine i moralne propise tumačio je Hristos svojim poukama, priča-ma i svojim životom.
Što se tiče tadašnjeg jevrejskog i paganskog kulta, tj. služenja Bogu obredom i žrtvom, Hristos ga ukida. Spoljašnji kult ima samo onda vrednosti kada izražava čista i visoka verska i moralna osećanja i misli - ko hoće da se klanja Bogu, neka mu se klanja duhom i istinom.
- ↑ Brojanje godina po Hristovom rođenju uveo je u upotrebu rimski opat Dionizije Mali u IV v.