ODUŽILI SMO SE NARODNOM PEVAČU
Na obodu Leskovačko-vlasotinačke kotline, na padinama Kruševice i Ostrozuba, nalazi se varoš Vlasošince, u prošlosti sresko, a danas opštinsko središte. U njegovom zaleđu su; Zaplanje, Lužnica, Crna Trava i Vlasina.
Vlasotince se naglo razvilo krajem XVIII i u prvoj polovini XIX veka. Ono je tada počelo da prerasta u urbani ekonomski centar. Naseljavanje hršćanskog življa izvršeno je na krčevinama i slobodnim zauzimanjem zemljišta. Pored doseljenika iz obližnjih krajeva, bilo je i onih iz dinarske, kosovske, vardarske, znepoljske i vlasinske oblasti. Krajem XIX veka pretežno su se doseljavali Gorštaci sa Bukovika, a između dva svetska rata i stanovništvo iz okolnih sela. Broj stanovnika se utrostručio posle Drugog svetskog rata, u vreme industrijalizacije. Doseljenici su uglavnom došli iz vlasotinačkog zaleđa i doneli su sa sobom svoje navike, običaje i patrijarhalni način života.
Prve osnovne škole novoga tipa otvorene su u Vlasotincu i Konopnici 1866. godine. Prva srednja škola osnovana je 14. novembra 1929. pod nazivom Državna mešovita građanska škola u Vlasotincu. Nepotpuna mešovita gimnazija u Vlasotincu formirana je 1945, a 1951. prerasla je u potpunu mešovitu gimnaziju. Današnja vlasotinačka gimnazija nosi ime srpskog književnika Stevana Jakovljevića. U njoj se organizuju brojne kulturno-prosvetne aktivnosti. Pri gimnaziji već Godinama radi i istorijsko-etnološka istraživačka grupa. Članovi grupe su učenici koji pokazuju posebnu sklonost za istraživanje i sakupljanje građe na terenu. Pre početka terenskih ispitivanja pohađaju predavanja iz oblasti tehnike i metodologije naučnog rada. Članovi grupe su igkoliko godina radili na sakupljanju folklorne građe našega kraja. Prema mojim saznanjima bilo je, a i sada ima, sakupljača ovog narodnog blaga. Folkloristički irilozi objavljivani su u nekim glasilima, a pre svih u Leskovankom zborniku. Međutim, ozbiljnije sistematizacije i klasifikacije, kao ni objavljene knjige, dosad nije bilo.
Lirske pesme u ovoj knjizi sakupljene su na području vlasošinačko-crnotravskog kraja i zabeležene su onako kako su kazivane. Kazivači su bile starije žene, mahom nepismene. To su izvorne narodne pesme koje su se vekovima prenosile s kolena na koleno, a dosada nisu objavljivane. Ima slučajeva da se iste pesme javljaju na terenu Zailanja, Crne Trave i Vlasotinca. Neke od žena kazivača rođene su u Zaplanju ili u Crnoj Travi, a udale su se u vlasotinačkom kraju. Pesme su naučile u mladosti kada su i same bile lazarice i kraljice i zalazile iz jedne oblasti u drugu. Ovi lepi narodni običaji negovani su do šezdesetih godina ovoga veka, a onda su polako počeli da nestaju. Danas se u Vlasotincu kao lazarice još jedino mogu videti mlade cigančice koje nas ponekad, za trenutak, podsete na ovaj običaj.
Nadamo se da će objavljivanjem ove knjige bar deo vlasotinačke folklorističke tradicije biti sačuvan i da će time biti ispunjen dug prema narodnom pevaču.
Velimir Stamenković
Reference
[uredi]Izvor
[uredi]- Iznikal mi struk bosiljak: lirske narodne pesme iz vlasotinačkog kraja; Vlasina, Vlasotince, 2000., str. 5-6.