BIOGRAFIJA SIME D. MILEUSNIĆA
Simeon (Dimitrija) Mileusnić rođen je 18.8.1864. godine u Sisku[1].
Otac Dimitrije (rođen 1824. u Donjem Lapcu, umro 1906. u Donjem Lapcu) bio je carinski službenik. Majka mu se zvala Smiljana (rođena Dragičević u Dnopolju, 1829. umrla u Sisku, 1910).
Po usmenoj porodičnoj hronici i rekonstruisanom porodičnom rodoslovu, Mileusnići su doselili u Liku (Donji Lapac) oko 1690.godine iz Hercegovine, na čelu sa pretkom Vujasinom, koji je sa svojom, u Liku preveo još 40 porodica. To selo u Hercegovini, nalazilo se na granici Konavala i Hercegovine, i zvalo se Dunavo. Ovo otvara pretpostavku da su najstariji doseljenici prebegli u Hercegovinu nakon pada srpske srednjovekovne države i grada Smedereva (na Dunavu!), polovinom 15. veka.
Vujasin Mileusnić imao je, sačuvano je u predanju, pobratima Vuka Jaćimovića, sa kojim se u seobi za Liku, rastao u Nevesinju. Obe porodice imale su sačuvane nasledne pečate, koji su ozni čavali neku vrstu sitnog plemstva (knezovi). Potomci Jaćimovića naselili su se oko Užica i svoj pečat sačuvali, dok se pečat Mileusnića izgubio.
Porodični rodoslov počinje inače od Jandrije Mileusnića (oko 1750). Porodična hronika Mileusnića takođe čuva spomen na jednog od svojih predaka (najverovatnije, prema rodoslovu, reč je o dedi Sime Mileusnića, Mileti), čoveku visokom preko dva metra, koji je bio Napoleonov vojnik i posle pohoda na Rusiju i poraza 1812. peške se vratio iz Rusije u Liku, odravši konjsku kožu da bi se sačuvao ruske zime, zahvaljujući čemu je i preživeo. Zbog odbijanja da se pounijate, porodica Mileusnić prisilno je naseljena negde na Tromeđi kod Dalmacije, a potom u selo Brlog u Lici, gde se i danas jedno mesto zove Mileusnića Kula.
Vekovna borba protiv nasilnog pokatoličavanja stvorila je nov manir nadevanja ličnih imena. Sa čisto narodnih, slovenskih, prešlo se na crkvena, tako da je otac Sime Mileusnića kršten kao Dimitrije, Sima (kršten u Petrinji) kao Simeon, a njegon sin dobio je ime Vasilije. Poznati kao napredan i prosvećen deo srpskog naroda, dobri govornici, pojci i tribuni, Mileusnići nisu bili omiljeni u državnoj hijerarhiji katoličke austrijske carevine, ali ih je štitio graničarski status, sve do razvojačenja Vojne Krajine.
Simeon D.Mileusnić (na svim rukopisima se potpisivao kao Sima), završio je osmorazrednu građansku školu u Sisku i trorazrednu učiteljsku školu u Petrinji. Maturirao je 1882. godine, a učiteljski ispit položio 1884, takođe u Petrinji. Prvo učiteljsko mesto bilo mu je Lovska (srez Novska) u periodu od 1882 do 1885. godine. Potom dobija premeštaj u selo Bodergaj (srez Nova Gradiška). Negde u ovom periodu, Sima Mileusnić se i oženio Julkom, rođenom Plavšić, rodom iz Pakraca (rođ. 1867. u Pakracu, umrla 1943. u Zemunu). Imali su petoro dece, četiri ćerke i jednog sina (Mileva, rođena 1885. u Bodergaju, umrla 1906 u Sisku; Anka rođ. u Pakracu 1887; Dragica, rođ. 1889 u Pakracu; Vasilije rođen u Rogoljima 1891. i Zorka, rođena u Rogoljima 1891. umrla u Čakovcu 1925).
U periodu od 1886. do 1889., Sima Mileusnić sa porodicom živi i radi u Pakracu. Od 1889. službuje kao učitelj u Rogoljima kod Pakraca, i tu počinje njegova zamašna sakupljačka delatnost. O tome sam piše: "Potpisani službujem kao učitelj u Slavoniji 18 godina. U Rogoljima već 11 godina. Od prvoga dana službe, počeo sam bilježiti narodne umotvorine, u čemu je narod ovde bogat (podv. prir.) Do sada sam samo kupio i bilježio, a da nisam nikuda slao, niti dao štampati. Sad imam veliku sbirku pjesama, pripovjedaka, zagonetki, poslovica itd...." (pismo od 30.10.1900).
Svoje prve zapise, između 1896. i 1900, Mileusnić šalje na poziv Matice hrvatske u Zagreb (poznata su tri rukopisa), ali se silno razočarao videvši tri svoje pesme objavljene kao hrvatske u poznatoj kolekciji "Hrvatske narodne pjesme" u 10 tomova. U Rogoljima Sima Mileusnić službuje do 1902. godine, a potom dobija učiteljsko mesto u Sloboštini kod Slavonske Požege, gde nastavlja svoju sakupljačku delatnost. Takođe, od 1900. svoje rukopisne zbirke sukcesivno šalje Srpskoj kraljevskoj akademiji u Beograd, sa kojom sarađuje sledećih 7 godina (do 1907. Od ovih zapisa, Mileusnić je objavio tri priloga u "Bosanskoj Vili" tokom 1903. i 1904. godine.
Od 1907. do 1908. g. Mileusnić službuje kao učitelj u Gornjem Skradu (srez Vojnić), a od 1908. je u Utinji, takođe kod Vojnića. Poslednje pismo upućeno Akademiji u Beograd, datirano je 1910. godine. U njemu Mileusnić traži "nagradu” za brojne poslane rukopise (pisano iz Utinje kod Karlovca). Pred balkanske ratove Sima Mileusnić sa porodicom preseljava u Zemun. Godine 1914. interniran je kao srpski rodoljub u Gornji Skrad kod Vojnića, gde ostaje do 1918. Od tada je ponovo u Zemunu, gde između dva svetska rata postaje jedan od znamenitijih građana Zemuna. Bio je član Srpske Radikalne stranke, član Srpske zemljoradničke zadruge u Zemunu (1927), Srpske zanatlijske, pevačke i prosvetne zadruge takođe u Zemunu, član Beogradskog oblasnog odbora društva Crvenog krsta (1933), načelnik "Sokola" za Zemun, pojac u Nikolajevskoj crkvi, bibliofil i poverenik Srpske književne zadruge od 1895. Stanovao je u Dubrovačkoj ulici br. 12 u Zemunu i svake nedelje, sa suprugom organizovao ručkove za brojne prijatelje i porodicu. U kuću Mileusnića rado su dolazili: pesnik Vojislav Ilić Mlađi (čija se rukopisna zbirčica posvećena S. Mileusniću čuva u porodici), dr Dušan Popović, istoričar i pravnik, Radivoj Kašanin, matematičar i prof. Univerziteta, Konstantin Teodorović, direktor Zemunske gimnazije i mnogi drugi.
Sa početkom drugog svetskog rata i uspostavom Nezavisne Države Hrvatske, Sima Mileusnić, kao starac od 78 godina, interniran je od strane ustaških vlasti po drugi put u životu, ovog puta prvo u Pakrac, gde je proveo kraće vreme u bolnici, odakle potiče njegova poslednja dopisnica upućena supruzi (pisana latinicom, olovkom) sa datumom 1. 9. 1942., u kojoj piše:
"Draga moja mama!
Meni se čini, da se ne ćemo skoro viđeti, jer za mene nitko ništa ne radi. Ja ne mogu da jedem i da spavam. Noći su mi strašne. Jelo mi ne prija. K meni nitko ne dolazi. Neznam kolko ću moći još ovde ostati. Pošaljite mi 1000 k makar brzojavom, jer mi treba, da mogu ovde dulje ostati. One stvari uredite i pošaljite za 8 dana, prije ne. Prije 2 dana pisao sam opširno, pa tako uradite. Leo je bio 2 puta, a Milka 4 puta kod mene, od kad sam ovde. Stara dođe češće, donese malo leba i šljiva. Javite se češće, da makar nešto čujem o Vama tamo. Sve pozdravlja i ljubi
Tata
I pored zalaganja poznatog zemunskog Nemca, Mozera, Sima Mileusnić nije pušten. Iz Pakraca je deportovan u ustaški logor Staru Gradišku gde je likvidiran nepoznatog datuma pred kraj 1942. godine. Sahranjen je u neku od masovnih grobnica. Simeon D. Mileusnić završio je život kao mučenik, na tlu Zapadne Slavonije, nedaleko od sela gde je kao učitelj službovao i ostvario bogate i dragocene zapise srpske narodne pesme. Na porodičnoj grobnici u Zemunu, stoji uklesano njegovo ime, godina rođenja i smrti, kao jedini beleg njegovog zemnog počivališta. Sima Mileusnić je podelio sudbinu srpskog naroda čije je pesme beležio. Svojim životom i delom koje ga je nadživelo, on predstavlja autentičnu sudbinu Srba na vetrometnom krajiškom prostoru, sa svim najbitnijim odlikama srpskog postojanja i nestajanja na tom tlu.
Reference[uredi]
- ↑ prema dostupnom arhivskom materijalu, a naročito zahvaljujući ljubaznosti potomaka Sime Mileusnića koji danas žive u Beogradu, došli smo do veoma zanimljivih i neophodnih podataka da bi ova biografija mogla biti sačinjena. Sve podatke kao i dokumenta o životu Sime D. Mileusnića dobila sam od dr Nenada Mileusnića, kome se ovim putem najtoplije zahvaljujem.
Izvor[uredi]
- Srpske narodne pjesme iz okoline Pakraca i Požege: u zapisima Sime D. Mileusnića, Zagreb: Srpsko kulturno društvo Prosvjeta, 1998., str. 377-381.