Ustav Srpske pravoslavne crkve

USTAV SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE DRUGO IZDANjE SVETOG ARHIJEREJSKOG SINODA
BEOGRAD 1957

Ustav Srpske pravoslavne crkve obnarodovan je prvi put u „Glasniku“, službenom listu Srpske pravoslavne crkve br. 7—8 od 1 avgusta (19 jula) 1947 god.
Sin. Br. 1899/zap. 520 12—VI/30—V—1947

„Pošto su izvesni propisi i odredbe Ustava Srpske pravoslavne crkve od 16 novembra 1931 godine stavljeni van snage promenama u odnosima Srpske crkve prema državi, a s obzirom na teške posledice rata i na prilike koje su nastale u životu i radu Srpske crkve, Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve učinio je izmene i dopune u ovom Ustavu, koje se zbog hitnosti uvode odmah u život, sa danom obnarodovanja u Glasniku, službenom listu Srpske Patrijaršije s tim da se preko Patrijaršiskog upravnog odbora u podesno vreme prikažu Patrijaršiskom savetu.”

I Osnovne odredbe

Član 1

Srpska pravoslavna crkva je jedna, nedeljiva i autokefalna. Ona svoje versko učenje javno ispoveda, svoje bogosluženje javno vrši i samostalno upravlja i uređuje crkvenoverske poslove.

Srpska pravoslavna crkva održava dogmatsko i kanonsko jedinstvo sa ostalim pravoslavnim Crkvama.

Član 2

Srpska pravoslavna crkva ima dostojanstvo Patrijaršije.

Član 3

Srpska pravoslavna crkva ima ovakav svoj grb:
Na patrijaraškom plaštu porfirne boje, ukrašenom dvostrukim krstom s desne i arhijerejskim žezlom s leve strane, u sredini štit sa zlatnom arhijerejskom krunom nad njim; na plavoj gornjoj polovini štita s desne strane kula svetog Save u Hilandaru, s leve crkva manastira Pećske patrijaršije, oboje bele boje; na beloj donjoj polovini u sredini zlatan krst sa četiri jednaka kraka i po jednim zlatnim ognjilom u svakom uglu kraka.

Član 4

Službeni jezik Srpske pravoslavne crkve je srpski sa pismom ćirilicom. U izuzetnim, opravdanim slučajevima, može se otstupiti od ove odredbe u pogledu jezika za unutrašnju upotrebu, u kojim slučajevima donosi specijalnu odluku Sveti arhijerejski sinod na osnovu ove odredbe.

Zastava Srpske pravoslavne crkve je trobojka: crveno-plavo-belo, sa zlatnim krstom i ognjilima.

Član 5

U Srpskoj pravoslavnoj crkvi pravna su lica: Patrijaršija, eparhije, crkvene opštine, manastiri, zadužbine, samostalne ustanove ili takvi fondovi i prema crkvenoj nameni, pojedini hramovi.

Ova pravna lica sposobna su da po propisima zakona stiču i drže kako pokretna tako i nepokretna dobra, i vrše sva prava i obaveze koje im kao takvima pripadaju.

Član 6

Srpska pravoslavna crkva samostalno upravlja i slobodno raspolaže crkvenom imovinom, crkvenim fondovima i zadužbinama (zakladama), u granicama ovoga Ustava i državnih zakona.

Crkvene vlasti samostalno odlučuju o primanju zadužbina koje su namenjene crkvenim zadacima.

Srpska pravoslavna crkva samostalno vrši kontrolu svojih prihoda i rashoda.

Imovina Srpske pravoslavne crkve služi samo ciljevima Crkve, i ne može se ni pod kojim vidom od nje oduzimati ni na druge ciljeve upotrebljavati, osim slučaja eksproprijacije predviđene zakonom.

Član 7

Srpska pravoslavna crkva upravlja se na osnovu:

a) Svetog pisma i Svetog predanja prema učenju svete pravoslavne Crkve;

b) pravila vaseljenskih sabora i od njih priznatih pravila apostolskih, pomesnih sabora i svetih Otaca;

v) odredaba pomesnih sabora i patrijaršiskih sinoda, ukoliko ih je usvojila Srpska pravoslavna crkva;

g) na osnovu propisa ovoga Ustava;

d) uredaba, pravilnika i načelnih odluka nadležnih crkvenih vlasti.

Član 8

Uređenje Srpske pravoslavne crkve je crkvenojerarhisko i crkvenosamoupravno.

Crkvena vlast duhovna, crkvenodisciplinska i crkvenosudska, po kanonima i uređenju Srpske pravoslavne crkve, pripada samo jerarhiji. Tu vlast jerarhija vrši preko svojih jerarhiskih pretstavnika i organa.

Episkopska vlast u zajednici sa sveštenstvom i narodom preko svojih samoupravnih pretstavnika i organa, uređuje i upravlja poslovima imovinskim, zadužbinskim (zakladnim), fondovskim, kao i drugim poslovima koji se ovim Ustavom predviđaju.

Imovinsko-pravne interese Crkve pred državnim vlastima i pred drugim licima zastupaju oni crkveni organi koji su određeni ovim Ustavom.

Član 9

Crkvena krivična dela i kazne su one koje su propisane ovim Ustavom u duhu kanona pravoslavne Crkve.

Član 10

U Srpskoj pravoslavnoj crkvi ove su crkvenojerarhiske i samoupravne vlasti, tela i organi:

1) Patrijarh, Sveti arhijerejski sabor i Sveti arhijerejski sinod, Veliki crkveni sud, Patrijaršiski savet, Patrijaršiski upravni odbor;

2) eparhiski Arhijerej, Eparhiski crkveni sud, Eparhiski savet, Eparhiski upravni odbor;

3) arhijerejski namesnik;

4) paroh;

5) Crkvenoopštinski savet i Crkvenoopštinski upravni odbor, i

6) nastojatelj i manastirsko bratstvo.

Član 11

Sve crkvene vlasti, tela i organi Srpske pravoslavne crkve imaju svoje pečate sa crkvenim grbom u sredini i natpisom unaokolo, i to:

1) Arhiepiskop pećski, Mitropolit beogradsko-karlovački i Patrijarh srpski

2) Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve;

3) Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve;

4) Veliki crkveni sud Srpske pravoslavne crkve;

5) Patrijaršiski savet Srpske pravoslavne crkve;

6) Patrijaršiski upravni odbor Srpske pravoslavne crkve;

7) Pravoslavni Episkop (Mitropolit) Eparhije N. u N.;

8) Crkveni sud pravoslavne eparhije N. u N.;

9) Eparhiski savet pravoslavne eparhije N. u N.;

10) Eparhiski upravni odbor pravoslavne eparhije N. u N.;

11) Pravoslavno arhijerejsko namesništvo N. u N.;

12) Srpska pravoslavna parohija N. u N.;

13) Srpska pravoslavna crkvena opština u N.;

14) Srpski pravoslavni manastir u N.

U slučaju potrebe mogu se nazivi pod tač. 12, 13 i 14 ovog člana menjati. O ovome odlučuje Sveti arhijerejski sinod na predlog nadležnog Arhijereja.

Eparhije, manastiri i druge ustanove, koje imaju svoje istoriske pečate, mogu ih zadržati i dalje u upotrebi.

Član 12

Srpska pravoslavna crkva je episkopalna; njena glavna administrativna podela je na eparhije, kako u crkvenojerarhiskom tako i u crkvenosamoupravnom pogledu.

Član 13

Na čelu Srpske pravoslavne crkve je Patrijarh srpski, kao njen vrhovni poglavar.

Titula je Patrijarha: Arhiepiskop pećski, Mitropolit beogradsko-karlovački i Patrijarh srpski.

Na čelu svake eparhije stoji eparhiski Arhijerej, kao njen neposredni poglavar. On je, po crkvenokanonskim propisima, glavni pretstavnik i rukovodilac svega crkvenoduhovnog ,života i crkvenog poretka u eparhiji, i upravlja eparhijom uz pomoć svoga sveštenstva i naroda.

Član 14

U Srpskoj pravoslavnoj crkvi ove su eparhije:

1) Beogradsko-karlovačka arhiepiskopija, sa sedištem u Beogradu;

2) banatska eparhija sa sedištem u Vršcu;

3) banjalučka eparhija, sa sedištem u Banjaluci;

4) bačka eparhija, sa sedištem u Novom Sadu;

5) braničevska eparhija, sa sedištem u Požarevcu;

6) budimljansko-polimska eparhija, sa sedištem u Bijelom Polju;

7) gornjokarlovačka eparhija, sa sedištem u Plaškom, odnosno u Karlovcu;

8) dabrobosanska eparhija, sa sedištem u Sarajevu;

9) dalmatinska eparhija, sa sedištem u Šibeniku, odnosno Splitu;

10) zagrebačka eparhija, sa sedištem u Zagrebu;

11) zahumsko-hercegovačka eparhija, sa sedištem u Mostaru;

12) zvorničko-tuzlanska eparhija, sa sedištem u Tuzli;

13) zletovsko-strumička eparhija, sa sedištem u Štipu;

14) žička eparhija, sa sedištem u Kraljevu (Žiča);

15) niška eparhija, sa sedištem u Nišu;

16) ohridsko-bitoljska eparhija, sa sedištem u Bitolju;

17) pakračka eparhija, sa sedištem u Pakracu;

18) raškoprizrenska eparhija, sa sedištem u Prizrenu;

19) skopljanska eparhija, sa. sedištem u Skoplju;

20) sremska eparhija, sa sedištem u Srem. Karlovcima;

21) timočka eparhija, sa sedištem u Zaječaru;

22) crnogorsko-primorska eparhija, sa sedištem na Cetinju;

23) šabačko-valjevska eparhija, sa sedi štem u Šapcu;

24) šumadiska eparhija, sa sedištem u Kragujevcu.

Arhijereji eparhija: crnogorsko-primorske, skopljanske, dabrobosanske i zagrebačke imaju po svom položaju titulu Mitropolita.

Član 15

Sem pobrojanih u prethodnom članu eparhija, pod Srpsku pravoslavnu crkvu u duhovnom i jerarhiskom pogledu potpadaju i ove eparhije u inostranstvu:

1) Srpska pravoslavna crkva u Sjedinjenim Državama Amerike i u Kanadi, sa sedištem u Čikagu, odnosno u manastiru Sv. Save kod Libertivila;

2) Srpska pravoslavna eparhija budimska;

3) delovi eparhije vršačke i temišvarske van granica Jugoslavije, sa sedištem u Temišvaru;

4) pravoslavna eparhija češko-moravska u Čehoslovačkoj;

5) Srpski pravoslavni vikarijat skadarski, sa sedištem u Skadru;

6) i srpske pravoslavne crkve, crkvene opštine i parohije van granica Jugoslavije (crkve u dijaspori).

Pitanja organizacione, materijalne i druge prirode koja proističu iz dosadanjeg odnosa Eparhije budimske (t. 2) i delova Eparhije temišvarske i vršačke van granica Jugoslavije, kao sastavnih delova bivše Karlovačke mitropolije, rešavaće Sveti arhijerejski sabor po potrebi uz saslušanje Patrijaršiskog upravnog odbora, a i u sporazumu sa drugim nadležnim faktorima.

Član 16

Odluke o osnivanju, nazivu, ukidanju, arondiranju i sedištu eparhija i o ustanovljenju i ukidanju položaja vikarnih episkopa donosi Sveti arhijerejski sabor, sporazumno sa Patrijaršiskim savetom.

Član 17

Eparhiju u crkvenoadministrativnom pogledu čine arhijerejska namesništva, crkvene opštine, parohije i manastiri.

Član 18

Arhijerejsko namesništvo sačinjava određeni broj crkvenih opština i parohija pod nadzorom arhijerejskog namesnika.

Član 19

O osnivanju i nazivu, ukidanju i promenama arhijerejskih namesništava odlučuje eparhiski Arhijerej u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom i Eparhiskim upravnim odborom, o čemu izveštava Sveti arhijerejski sinod i Patrijaršiski upravni odbor.

Član 20

Crkvenu opštinu sačinjavaju pripadnici Srpske pravoslavne crkve sa sveštenikom na jednoj određenoj teritoriji koja može obuhvatiti jedno ili više mesta, a u cilju staranja o potrebama crkve. Odluku o osnivanju crkvene opštine donosi eparhiski Arhijerej u sporazumu sa Crkvenim sudom i Eparhiskim upravnim odborom, o čemu izveštava Sveti arhijerejski sinod i Patrijaršiski upravni odbor.

Član 21

Crkvenu opštinu sačinjava jedna ili više parohija.

Parohije u jednom mestu sačinjavaju jednu crkvenu opštinu. Izuzetno, gde je preko 50.000 pravoslavnih duša može se obrazovati i više crkvenih opština.

Član 22

Parohija je zajednica pravoslavnih lica koja stoje pod duhovnim rukovodstvom jednog parohiskog sveštenika.

U jednom mestu može biti više parohija, i više mesta mogu sačinjavati jednu parohiju i jednu crkvenu opštinu.

Član 23

Parohiju čine najmanje 300, a najviše 500 pravoslavnih domova. Izuzeci mogu biti u onim mestima i krajevima gde terenske i druge prilike ne dopuštaju takvo grupisanje parohije.

Dom je svaka zasebna pravoslavna porodica: supruzi sa decom ili bez ove, ili uopšte porodična zadruga, koja ima jednog starešinu, a i punoletna inokosna lica, koja vode zasebno domaćinstvo.

Član 24

Eparhiski Arhijerej u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom i Eparhiskim upravnim odborom donosi odluke o obrazovanju novih i ukidanju i regulaciji starih parohija. O ovome se izveštava Sveti arhijerejski sinod i Patrijaršiski upravni odbor.

Član 25

Svaki pravoslavni hrišćanin pripada kao član onoj parohiji u kojoj je stalno nastanjen:

Član 26

Parohija ima svoju parohisku crkvu. Više parohija mogu imati jednu zajedničku crkvu. Ako u jednoj parohiji ima više crkava, samo je jedna od njih parohiska, a ostale su njoj područne.

Član 27

Izuzetno i privremeno, a po rešenju eparhiskog Arhijereja, parohije koje nemaju svoje crkve mogu se služiti manastirskim hramom kao parohiskom crkvom. U tom slučaju crkvena opština dotične parohije dužna je snabdevati hram svima potrebama, ukoliko on služi kao parohiska crkva. U ovakvim opštinama starešina manastira ulazi po položaju u Crkvenoopštinski upravni odbor.

Član 28

Parohija ima svoje nadleštvo sa posebnim svojim maticama, crkvenim protokolima i ostalim propisanim knjigama i svoj pečat.

Ako su pri jednoj crkvi više parohija, jedno je parohisko nadleštvo sa jednim maticama i službenim knjigama i jednim pečatom.

Član 29

Manastir je svešteno mesto, sa hramom i drugim zdanjima, kao obitelj lica monaškog reda, koja su udružena u jednu duhovnu bratsku zajednicu svečanim obetima uzdržljivosti, siromaštva i poslušnosti, i posvećena molitvi i radu.

Manastiri služe određenim duhovnim i dobrotvornim svrhama.

Član 30

Osnivanje novih manastira, kao i spajanje postojećih vrši eparhiski Arhijerej i izveštava Sveti arhijerejski sinod koji daje konačno odobrenje.

Za osnivanje novih manastira moraju se prethodno osigurati materijalna sredstva za opstanak i pravilan život obitelji.

Član 31

Metosi su odvojena manastirska imanja, sa crkvom ili bez crkve. Oni su sastavni deo svojih manastira i pod njihovom su upravom.

Član 32

Sve odredbe za manastire po ovom Ustavu važe kako za muške tako i za ženske manastire.

Član 33

Svih javnih dažbina oslobođavaju se zgrade namenjens službi Božjoj, crkvenim nadleštvima, crkvenoprosvetnim i dobrotvornim ustanovama, zavodi za crkvene potrebe, arhijerejski, manastirski i parohiski domovi, pravoslavni kulturno-istoriski spomenici (manastirišta, crkvišta itd.), pravoslavna groblja i dvorišta svih pobrojanih ustanova.

Član 34

Sveti arhijerejski sinod izdaje službeni list Srpske pravoslavne crkve. Bliže odredbe o tome donosi Sveti arhijerejski sinod, u sporazumu sa Patrijaršiskim upravnim odborom.

Član 35

Za podnošenje dopuštenih žalbi protiv rešenja i presuda crkvenih vlasti određuje se ukoliko ovim Ustavom nije drugi rok određen, rok od 14 dana, računajući od dana koji dolazi posle dana uručenja.

Ako je u određenom roku žalba predata pošti na povratni recepis ili preporučeno, smatra se da je blagovremeno predata. Žalbe se predaju preko one vlasti koja je izdala presudu ili rešenje.

Član 36

Lica monaškoga reda ne mogu imati nikakva nepokretna dobra. Po smrti monaškoga lica manastiru čiji je sabrat pripadaju i njegova pokretna dobra, ukoliko tim dobrima nije još za života raspoložio.

Član 37

Arhijerej može samo ono imanje za svoje smatrati, držati ga i njime za života raspolagati, koje je sam stekao. Od takvog svog imanja Arhijerej može testamentom zaveštati jednu trećinu slobodno prema svome nahođenju; drugu trećinu dužan je zaveštati za potrebe svoje eparhije; a treću trećinu dužan je zaveštati na zadužbine ili samostalne fondove za opšte potrebe Crkve.

Arhijerej, koji nije eparhiski episkop, drugu trećinu svoje imovine, dužan je da zavešta kojoj bilo eparhiji.

Član 38

Ako Arhijerej umre bez zaveštanja, iz njegove zaostavštine, pokretne i nepokretne, isplatiće se pogrebni troškovi i sve ono što je dužan ostao, a ostatak razdeliće Sveti arhijerejski sinod prema potrebama Crkve.

Okruti arhijerejski, biblioteka i druge crkvene utvari pripadaju posle smrti Arhijereja njegovoj episkopiji.

Član 39

Svi članovi Patrijaršiskog, Eparhiskih i Crkvenoopštinskih saveta, osim sveštenih lica, zatim sekretari i pisari svih crkvenih nadleštava, kad stupaju u svoja zvanja, polažu ovu zakletvu:

„Ja N. N. (ime i prezime) zaklinjem se Svemogućim Bogom da ću svetoj pravoslavnoj Crkvi veran biti, da ću se svetih kanona, Crkvenog ustava i ostalih crkvenih uredaba savesno pridržavati, da ću svoje dužnosti tačno vršiti, službene tajne čuvati i interese Srpske pravoslavne crkve uvek zastupati i braniti. Kako ja ovo činio tako meni Bog pomogao i ovoga i onoga sveta“. Članovi Crkvenih sudova (arhijerejski zamenici, crkvenosudski tužioci, sudski sekretari, počasni članovi, kao i članovi zamenici), osim Arhijereja, polažu ovu zakletvu:

„Ja N. N. (ime i prezime) zaklinjem se Svemogućim Bogom da ću svetoj pravoslavnoj Crkvi veran biti, da ću dužnosti svoje tačno vršiti i službene tajne čuvati, i da ću se pri izricanju pravde, bez obzira na lica, pridržavati zakona Božjega, svetih kanona, Crkvenog ustava i ostalih crkvenih uredaba. Kako ja ovo činio tako meni sudio i pomogao Gospod Bog“.

Sva imenovana lica polažu zakletvu pred pretsednikom dotičnih nadleštava, odnosno njegovim zamenikom, i potpisanu predaju njemu u ruke, koji je overava i ostavlja u arhivu.

Član 40

Crkva podmiruje svoje potrebe:

1) prihodima od crkvene imovine svih vrsta, kao i od hartija od vrednosti;

2) crkvenim taksama;

3) razrezivanjem na crkvene opštine i manastire;

4) dobrovoljnim prilozima i zaveštanjima, i

5) prihodima od crkvenih zavoda i ustanova.

Član 41

Za zvanične radnje crkvenih vlasti, i u jerarhiskom i samoupravnom delokrugu, plaća se samo ona taksa koju crkvene vlasti propišu.

II Ustrojstvo vlasti, tela i organa Srpske pravoslavne crkve

1. Patrijarh

Član 42

Patrijarh se bira između srpskih aktivnih eparhiskih Arhijereja, koji upravljaju eparhijama najmanje pet godina.

Član 43

Izbor Patrijarha vrši Izborni sabor između trojice kandidata, koje predloži Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne Crkve, u sednici na kojoj je prisutno najmanje 2/3 eparhiskih Arhijereja, pod pretsedništvom najstarijeg člana Sabora, Mitropolita, odnosno ako ovoga nema, najstarijeg Episkopa, člana Svetog arhijerejskog sabora.

Imena trojice predloženih kandidata saopštava Izbornom saboru pismenim putem Sveti arhijerejski sinod.

Član 44

Izborni sabor sačinjavaju:

1) svi aktivni eparhiski i vikarni Arhijereji Srpske pravoslavne Crkve;

2) dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu;

3) rektori Srpskih pravoslavnih bogosolovija;

4) pretsednik Glavnog saveza eparhiskih svešteničkih udruženja;

5) arhijerejski namesnici gradova: Beograda, Skoplja, Cetinja, Zagreba, Sarajeva, Peći i Sremskih Karlovaca;

6) nastojatelji manastira: Žiče, Studenice, Dečana, Pećske Patrijaršije, Sv. Nauma, Mileševa, Sv. Vasilija Ostroškog, Krušedola i Krke;

7) upravnik monaške škole i

8 ) svi članovi Patrijaršiskog upravnog odbora i svi potpretsednici Eparhiskih saveta, ukoliko već nisu članovi Patrijaršiskog upravnog odbora.

Sveštena lica pomenuta u ovom članu mogu biti članovi Izbornog sabora ako nisu pod istragom ili kanonskom zabranom.

Član 45

Izborni sabor sastaje se u prestonici Beogradu ili u drugom mestu koje Sveti arhijerejski sabor odredi, radi izbora novog Patrijarha najdalje u roku od tri meseca od dana kad se Patrijaraški presto uprazni.

Izborni sabor saziva Sveti arhijerejski sinod pismenim aktom, u kome se tačno određuje dan, čas i mesto sastanka Izbornog sabora. Poziv se šalje članovima uz dostavnicu na dvadeset dana pred sastanak Izbornog sabora.

Član 46

Izbornom saboru pretsedava najstariji član Sabora mitropolit, odnosno, ako ovoga nema, najstariji po episkopskom posvećenju episkop.

Pretsedavajući otvara Izborni sabor. Na poziv pretsedavajućeg Izborni sabor bira iz svoje sredine dva sekretara od kojih je jedan svešteno i jedan svetovno lice i dva overača zapisnika od kojih je takođe jedan svešteno a jedan svetovno lice; sa ovima pretsedavajući pregleda punomoćja prisutnih članova i rukovodi poslovima izbora.

Zatim pretsednik poziva sekretara da pročita rešenje Svetog arhijerejskog sinoda o sazivu Izbornog sabora i spisak pozvatih i prisutnih članova Sabora.

Član 47

Kad se utvrdi da je prisutno najmanje 2/3 članova Svetog arhijerejskog sabora i nadpolovična većina svih članova Izbornog sabora, Izborni sabor pristupa prizivanju Sv. Duha. U protivnom slučaju izbor se odlaže i predmet vraća Svetom arhijerejskom saboru da odredi vreme novog izbora.

Pre pristupanja izboru članovi Izbornog sabora, osim Arhijereja, polažu u Saboru ovu zakletvu:

„Ja N. N. (ime i prezime) zaklinjem se Svemogućim Bogom i svim što mi je najsvetije i na ovome svetu najmilije, da ću pri savetovanju o izboru srpskog Patrijarha imati u vidu samo dobro i interese naše svete pravoslavne crkve, srpskot naroda i otadžbine i da ću svoj glas dati samo onome kandidatu za koga sam uveren da će najsavesnije i najbolje vršiti dužnost srpskog Patrijarha. Kako iskreno budem radio tako mi Gospod Bog pomogao i na ovome i na drugom svetu“.

Posle prizivanja Svetog Duha i zakletve pretsednik Izbornog sabora čita akt Svetog arhijerejskog sinoda, kojim se saopštavaju imena trojice kandidata, predloženih od strane Svetog arhijerejskog sabora za izbor novog Patrijarha.

Član 48

U izboru srpskog Patrijarha mogu prisustvovati i učestvovati samo članovi predviđeni ovim Ustavom.

Od otsutnih članova opravdano sprečenih da lično prisustvuju, samo Arhijerej može pismeno ovlastiti koga od prisutnih Arhijereja da mesto njega glasa.

Član 49

Izbor jednog od trojice kandidata predloženih od strane Svetog arhijerejskog sabora, vrši se tajnim glasanjem listićima, koje će prethodno sekretar razdeliti prisutnim članovima Izbornog sabora.

Sekretar proziva članove Sabora po spisku, a svaki član predaje svoj listić u kutiju na stolu pretsedavajućeg.

Brojanje glasova vrši pretsedavajući zajedno sa dvojicom overača zapisnika (čl. 46). Pretsedavajući uzima po jedan listić iz kutije i glasno čita zapisano ime kandidata, potom listić predaje drugoj dvojici članova koji takođe čitaju glasno imena kandidata. Sekretar odmah zapisuje u zapisnik koliko je listića predato i koliko je koji kandidat dobio glasova, kao i broj praznih listića, ako ih je bilo.

Glasovi koji nisu dati za kandidate po članu 43 ovoga Ustava smatraće se nevažećima.

Član 50

Za Patrijarha izabran je onaj kandidat koji je dobio apsolutnu većinu glasova.

Ako od predloženih kandidata ni jedan ne dobije apsolutnu većinu glasova, onda se pristupa odmah užem izboru između dvojice kandidata sa najvećim brojem glasova. U slučaju da kod prvog glasanja dva kandidata dobiju jednak broj glasova, u uži izbor ulaze: kandidat, koji je dobio najveći broj glasova, i jedan od druge dvojice, koji su dobili jednak broj glasova, koji je činom ili episkopskom hirotonijom stariji. Ako su sva trojica dobili jednak broj glasova u uži izbor ulaze ona dva kandidata, koji su po činu ili episkopskoj hirotoniji stariji.

U slučaju da i prilikom užeg izbora oba kandidata dobiju jednak broj glasova, onda se izbor između ove dvojice vrši žrebijem.

Član 51

Ime izabarnog Patrijarha objavljuje pretsednik Izbornog sabora i zaključuje sednicu Sabora.

Član 52

Zapisnik Izbornog sabora potpisuju pretsednik, sekretari i overači zapisnika, izabrani po čl. 46 ovog Ustava.

Akta i zapisnici o radu Izbornog sabora čuvaju se u arhivi Svetog arhijerejskog sinoda, a overeni prepis u arhivi Patrijaršiskog upravnog odbora.

Član 53

Sutradan na svečanoj Arhijerejskoj sv. liturgiji, Patrijarh se ustoličava na način koji propisuje Sveti arhijerejski sabor.

Posle ovoga čina novoizabrani Patrijarh stupa u prava i dužnosti vrhovnog poglavara i starešine Srpske pravoslavne crkve.

Član 54

Patrijarh ima u svojoj arhiepiskopiji sva prava i dužnosti eparhiskog Arhijereja, i njom upravlja uz pomoć svojih vikarnih episkopa.

Član 55

Patrijarh, kao vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve, sem prava koja mu daju kanoni i crkveni propisi, ima još i ova:

1) pretstavlja Srpsku pravoslavnu crkvu pred ostalim autokefalnim crkvama;

2) pretstavlja Srpsku pravoslavnu crkvu na crkvenim, državnim i narodnim svečanostima;

3) održava jedinstvo u jerarhiji Srpske pravoslavne crkve;

4) posvećuje po crkvenim propisima, lično ili preko ovlašćenih Arhijereja, lica izabrana za eparhiske i vikarne episkope;

5) osvećuje sveto miro za celu Srpsku pravoslavnu crkvu;

6) daje otsustvo eparhiskim Arhijerejima izvan njihovih eparhija;

7) nosi, kao naročito crkveno odličje, belu panakamilavku s krstom i panagiju svih srpskih svetitelja, darovanu od strane države prvom srpskom Patrijarhu obnovljene Srpske patrijaršije, koja ostaje kao nasleđe svih Patrijaraha;

8) prvenstvuje pri bogosluženju, i oslovljava se sa „Svjatjejši“ i „Svetosti“;

9) pominje se na arhijerejskim liturgijama od Arhijereja u celoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi;

10) daje crkvena odlikovanja i odličja, po uredbi koju propisuje Sveti arhijerejski sabor;

11) postavlja dekretom službenike po ovom Ustavu;

12) upravlja crkvama i misijskim područjima u inostranstvu, gde nema organizovane srpske pravoslavne eparhije.

2. Sveti arhijerejski sabor i Sveti arhijerejski sinod

a) Opšte i zajedničke odredbe

Član 56

Sveti arhijerejski sabor sastavljaju svi eparhiski Arhijereji pod pretsedništvom Patrijarha.

Član 57

Sveti arhijerejski sabor, kao najviše jerarhisko pretstavništvo, crkvenozakonodavna je vlast u poslovima vere, bogosluženja, crkvenog poretka (discipline) i unutrašnjeg uređenja Crkve, kao i vrhovna sudska vlast u krugu svoje nadležnosti (čl. 69 t. 28 ).

Član 58

Sveti arhijerejski sinod sastavljaju Patrijarh, kao pretsednik i četiri eparhiska Arhijereja, kao članovi.

Članove Svetog arhijerejskog sinoda bira Sveti arhijerejski sabor na dve godine i to svake godine po dvojicu.

Sednice Svetog arhijerejskog sinoda održavaju se u užem sastavu sa 2 člana pod pretsedništvom Patrijarha i u širem sastavu sa punim brojem članova.

Članovi Svetog arhijerejskog sinoda imaju pravo na putne troškove i dnevnice kad su na radu.

Član 59

Sveti arhijerejski sinod je najviša izvršna (upravna i nadzorna) kao i sudska vlast u svom delokrugu (čl. 70 t. 35).

Sveti arhijerejski sinod odlučuje, pod pretsedništvom Patrijarha, o redovnom i vanrednom sazivu Svetog arhijerejskog sabora.

Član 60

Sveti arhijerejski sabor može donositi punovažne odluke, izuzev izbora Arhijereja (čl. 105), kad je prisutna nadpolovična većina svih eparhiskih Arhijereja.

Sveti arhijerejski sabor i Sveti arhijersjski sinod donose svoje odluke jednoglasno ili većinom glasova. Pri jednakoj podeli glasova odlučuje glas pretsednika.

Član 61

Kad je Patrijarh ma zbog kojeg uzroka privremeno sprečen da vrši svoju pretsedničku dužnost u Saboru, odnosno Sinodu, zamenjuje ga, po njegovom ovlašćenju, najstariji po proizvodstvu mitropolit član Sabora, odnosno Sinoda, a ako ovoga nema, najstariji po episkopskom posvećenju episkop član Sabora, odnosno Sinoda.

Član 62

Ako je sprečenost Patrijarha u vršenju njegovih dužnosti dužeg i trajnijeg karaktera, ili kad se patrijaraški presto uprazni, vlast Patrijarhovu vrši Sveti arhijerejski sinod, koji to objavljuje eparhiskim Arhijerejima i saopštava državnoj vlasti, radi znanja. Pretsedničke dužnosti Patrijarhove u Svetom arhijerejskom saboru i Svetom arhijerejskom sinodu vrši tada najstariji po proizvodstvu član Svetog arhijerejskog sinoda mitropolit, odnosno najstariji po posvećenju episkop, ako mitropolita nema.

U ovim slučajevima ne mogu se po pravilu donositi crkvenozakonski propisi, uredbe i načelne odluke.

Član 63

Ako bi Sveti arhijerejski sabor, odnosno Sveti arhijerejski sinod, zbog hitne i neodložne potrebe, izuzetno u slučajevima pomenutim u čl. 61 i 62 morao da donese neki crkvenozakonsni propis, uredbu ili načelnu odluku za Crkvu, ima se to naknadno podneti Patrijarhu na uviđaj i saglasnost. U slučaju nesaglasnosti, predmet se dostavlja na raspravljanje i konačnu odluku Svetom arhijerejskom saboru, pod pretsedništvom Patrijarha.

Član 64

Sve odluke Svetog arhijerejskog sabora i Svetog arhijerejskog sinoda, kanonske i crkvene prirode, koje se odnose na veru, bogosluženje, crkveni poredak i unutrašnje uređenje Crkve, punovažne su i izvršne.

Član 65

Sve odluke Svetog arhijerejskog sabora i Svetog arhijerejskog sinoda zapisuju se u naročiti zapisnik (protokol). Taj zapisnik potpisuju svi članovi koji su prisustvovali i rešavali.

Član 66

Sveti arhijerejski sabor i Sveti arhijerejski sinod vrše svoje poslove neposredno ili preko područnih im nadleštava i organa.

Član 67

Patrijaršiska kancelarija obavlja poslove Svetog arhijerejskog sabora, Svetog arhijerejskog sinoda i kancelarije Patrijarhove, sve pod neposrednim nadzorom Patrijarha.

Član 68

Sveti arhijerejski sabor i Sveti arhijerejski sinod mogu u svoje sednice pozvati, radi stručnog mišljenja, i sveštena i svetovna lica koja nisu članovi tih tela.

b) Delokrug Svetog arhijerejskog sabora

Član 69

Sveti arhijerejski sabor, čiji je zadatak obeležen u članu 57 ovog Ustava:

1) tumači pravoslavno crkveno učenje, držeći se pri tome odredaba koje je sveta Crkva na osnovu Svetog pisma i Svetog predanja utvrdila;

2) uređuje unutrašnju i spoljašnju misiju Crkve radi utvrđenja, odbrane i širenja pravoslavne vere i čistote hrišćanskog morala; ustanovljava za to potrebne organe i osniva potrebne zavode, ustanove i udruženja;

3) propisuje nastavni plan i programe veronauke i stara se o versko-moralnom vaspitanju mladeži i vernih;

4) propisuje kvalifikacije kandidata za sve redovne, izvanredne i misionarske crkvene službe;

5) osniva bogoslovske i monaške škole;

6) uređuje sva obredna pitanja prema opštim crkvenim propisima, a u duhu pravoslavne vere;

7) osniva ustanove i zavode: za izradu crkvenog živopisa i svih crkvenih utvari za izdavanje bogoslužbenih knjiga, za negovanje crkvenog pojanja, kao i druge crkvene potrebe; propisuje pravila za osnivanje crkvenih muzeja, za čuvanje i obnavljanje crkvenih starina i spomenika;

8) kanonizuje svetitelje i propisuje službu za njihovo svetkovanje;

9) objašnjava kanonskocrkvene propise, opšte obavezne i posebne i izdaje njihove zbornike;

10) određuje dužnosti i donosi disciplinske uredbe za sveštenstvo i ostale crkvenojerarhiske organe i službenike;

11) propisuje odelo za više i niže sveštenstvo oba reda;

12) propisuje crkvenosudski postupak za sve Crkvene sudove;

13) izdaje propise u crkveno-bračnim poslovima;

14) donosi pravila za život manastirskog i pridvornog monaštva;

15) propisuje uputstva za ispovedničku službu;

16) osniva u sporazumu sa patrijaršiskim savetom ustanove za siročad i nezbrinutu decu sveštenika, kao i ustanove za druge vaspitne i dobrotvorne svrhe;

17) nastojava da se odnos Crkve i Države i međusobni odnosi vera i veroispovesti u Državi pravilno i bez štete po pravoslavnu Crkvu urede;

18) uređuje i vodi zvaničnu listu kandidata za arhijerejski čin, i bira između ovih dostojna lica za eparhiske i vikarne episkope;

19) bira rektore pravoslavnih bogoslovija i upravnike monaških škola;

20) bira u sporazumu sa Patrijarhom iz među sveštenih lica glavnog sekretara Svetog arhijerejskog sabora i Svetog arhijerejskog sinoda;

21) vodi nadzor nad radom Svetog arhijerejskog sinoda;

22) propisuje pravila Sinodalnog fonda (čl, 259) i odobrava njegove godišnje predračune rashoda i prihoda i završne račune;

23) donosi odluke o razrezu na crkvene opštine, manastire i eparhije u svom delokrugu u sporazumu sa Patrijaršiskim savetom, a u smislu člana 40 t. 3 i čl. 263 i stara se u sporazumu sa Patrijaršiskim savetom za podmirenje svih potreba Srpske pravoslavne crkve;

24) odobrava pravila udruženja sveštenstva mirskog i monaškog reda, kao i svih drugih udruženja koja rade na korist pravoslavne Crkve, i vodi nad ovima nadzor preko Svetog arhijerejskog sinoda;

25) propisuje svoj poslovnik, i odobrava poslovnike i pravila za crkvenojerarhiske organe, ukoliko nije ovim Ustavom drukčije naređeno;

26) rešava sukobe nadležnosti između jerarhiskih i crkvenosamoupravnih organa;

27) sudi:

A) u prvoj i poslednjoj instanciji:

a) nesuglasice između Arhijereja i Svetog arhijerejskog sinoda, između Arhijereja i Patrijarha;

b) kanonske krivice Patrijarha;

B) u drugoj i poslednjoj instanciji: sve predmete o kojima je Sveti arhijerejski sinod u prvoj instanciji sudio;

28) ublažava po molbi osuđenog i na obrazložen predlog nadležnog eparhiskog Arhijereja, kazne izrečene od Velikog crkvenog suda, pre njihova izvršenja, i to: nz doživotnu zabranu sveštenodejstva, na lišenje svešteničkog čina i na lišenje svešteničkog čina sa isključenjem iz crkvene zajednice;

29) vrši i druge poslove koji mu po ovom Ustavu i po crkvenokanonskim propisima spadaju u nadležnost, a nisu ovde pobrojani.

v) Delokrug Svetog arhijerejskog sinoda

Član 70

Sveti arhijerejski sinod po svojoj nadležnosti koja je obeležena u članu 59 ovog Ustava:

1) održava dogmatsko i kanonsko jedinstvo i stalnu vezu sa ostalim pravoslavnim Crkvama;

2) čuva i brani čistotu učenja pravoslavne crkve o veri i moralu, suzbija svako nepravilno učenje, verske i moralne predrasude, praznoverice i štetne običaje;

3) stara se o širenju pravoslavne vere i rukovodi poslovima unutrašnje i spoljašnje crkvene misije;

4) stara se o zbliženju i ujedinjenju hrišćanskih Crkava;

5) ocenjuje, odobrava, i prema nahođenju nagrađuje udžbenike veronauke, i knjige versko moralne sadržine uopšte;

6) bdi nad životom i radom bogoslovskih i monaških škola, ustanova i zavoda za spremanje i vaspitanje kandidata za sve crkvene službe; bira nastavničko i vaspitačko osoblje, i stara se za njihovu spremu, postavlja ga i razrešava od dužnosti;

7) stara se za unapređenje crkvene književnosti; bira stipendiste za izučavanje pojedinih predmeta i, određuje nagrade za pisce;

8) bira urednika i upravlja službenim listom Srpske pravoslavne crkve i drugim zvaničnim izdanjima;

9) rukovodi poslovima oko prevoda i izdavanja Svetog pisma, dela svetih Otaca i radova vaseljenskih i pomesnih crkvenih sabora;

10) bdi da se svete tajne najtačnije vrše i održava blagoljepije, pravilnost i jedno obraznost u vršenju crkvenog bogosluženja;

11) ocenjuje i izdaje bogoslužbene knjige i njihove prevode;

12) ocenjuje i odobrava izradu ikona za crkvenu i privatnu upotrebu;

13) izdaje uputstva za gradnju svetih hramova i manastira;

14) daje uputstva za izradu crkvenih utvari, odežda i ostalih crkvenih potreba;

15) stara se o jednobraznosti i usavršavanju crkvenog pojanja, osniva i nadzirava pojačke škole;

16) stara se o čuvanju svetih moštiju svetaca, o ikonama i o drugim sveštenim predmetima;

17) stara se o crkvenoj umetnosti, crkvenim umetničkim spomenicima, starinama i crkvenim muzejima;

18) daje objašnjenje po propisima u spornim pitanjima o crkvenom braku, i štiti svetinju crkvenog braka;

19) vodi brigu o crkvenim dobrotvornim i vaspitnim zavodima i ustanovama;

20) vodi nadzor nad radom Arhijereja;

21) vodi brigu o udovim eparhijama i po stavlja administratore eparhija;

22) daje čin arhimandrita i naprsni krst protojerejima, na pismeni obrazložen predlog eparhiskog Arhijereja;

23) rukuje crkvenim fondovima i zadužbinama (zakladama) koje su njegovoj upravi poverene;

24) stara se da se odnos Crkve i Države i interkonfesionalni odnosi u smislu zakona tačno i bez štete po pravoslavnu Crkvu održavaju;

25) priprema dnevni red i sprema pred loge za Sveti arhijerejski sabor, i izvršuje njegove odluke;

26) obrazuje odbore (sekcije) stručnih lica radi pripremanja gradiva za rad svoj i Svetog arhijerejskog sabora;

27) bira u sporazumu sa Patrijarhom činovnike i kancelarisko osoblje svoje i Velikog crkvenog suda;

28) predlaže na odobrenje Svetom arhijerejskom saboru svoj poslovnik;

29) raspravlja sve sukobe o nadležnosti crkvenojerarhiskih vlasti, ukoliko ovim Ustavom nije drukčije naređeno;

30) vodi vrhovni nadzor nad radom udruženja sveštenstva mirskog i monaškog reda, kao i svih drugih udruženja koja rade na korist vere i pravoslavne Crkve;

31) proučava izveštaj Velikog crkvenog suda i sprovodi ga Svetom arhijerejskom saboru s mišljenjem i predlogom;

32) podnosi godišnji izveštaj o svome radu Svetom arhijerejskom saboru;

33) konačno rešava o osnivanju, spajanju i razdruživanju manastira;

34) vrši i sve druge poslove po ovom Ustavu koje mu Sveti arhijerejski sabor naročito poveri;

35) sudi u prvoj instanciji:

a) međusobne nesuglasice arhijereja;

b) kanonske krivice arhijereja;

v) disciplinske službene krivice svojih organa i presuđuje njihove razmirice;

g) u poslednjoj instanciji disciplinske krivice nastavnog osoblja duhovnih škola.

3. Veliki crkveni sud

Član 71

Veliki crkveni sud je viša crkvena sudska vlast za krivice sveštenika, monaha i svetovnjaka i za crkvenobračne sporove, kao i za sve crkvene sporove unutarnje crkvene uprave koji ne spadaju u sudsku nadležnost Svetog arhijerejskog sabora i sinoda.

Sedište Velikog crkvenog suda je u rezidenciji Patrijarha.

Član 72

Veliki crkveni sud je stalan i sastavljaju ga:

a) tri Arhijereja članovi Svetog arhijerejskog sinoda koje delegira Sveti arhijerejski sinod iz svoje sredine od kojih jednoga imenuje za pretsednika.

b) dva počasna člana sveštena lica mirskog reda i dva njihova zamenika koje bira Sveti arhijerejski sinod na 4 godine;

v) jedan referent svešteno lice.

U slučaju sprečenosti pretsednika ili članova Arhijereja, zamenjuju ih Arhijereji članovi Svetog arhijerejskog sinoda koje određuje Sveti arhijerejski sinod.

Član 73

Za počasne članove u Velikom crkvenom sudu i njihove zamenike mogu biti postavljena sveštena lica mirskog reda koja su svršila više bogoslovske i po mogućnosti pravne nauke, i imaju najmanje 10 godina crkvenosudske ili crkvenoadministrativne, ili najmanje 15 godina parohiske ili crkvenoprosvetne službe.

Član 74

Za referenta Velikog crkvenog suda može biti postavljeno svešteno lice koje je svršilo više bogoslovske i po mogućnosti pravne nauke, i provelo u crkvenosudskoj ili crkvenoadministrativnoj službi najmanje pet godina.

Član 75

Članovi Velikog crkvenog suda i referent ne mogu biti srodnici, ni međusobni ni s pretsednikom, po krvi do četvrtog stepena završno, a po tazbini ili krštenju do drugog stepena završno.

Član 76

Veliki crkveni sud donosi punovažne odluke u veću sastavljenom od pretsednika, četiri člana i referenta.

U slučaju otsutnosti referenta, za delovođu pretsednik će odrediti jednog činovnika iz kancelarije Svetog arhijerejskog sinoda odgovarajućeg ranga.

Član 77

Član Velikog crkvenog suda koji je lično zainteresovan, ili je učestvovao u isleđenju, ili je sudio u nižoj instanciji, ne može po tom predmetu suditi.

Član 78

Pretsednik, odnosno njegov zamenik, i članovi Velikog crkvenog suda pri odlučivanju daju svoje mišljenje potpuno nezavisno.

Sud donosi odluke većinom glasova. Glasanje počinje od najmlađeg člana suda.

Član 79

Veliki crkveni sud u drugom i poslednjem stepenu rasmatra, odobrava, preinačava i poništava rešenja i presude Eparhiskih crkvenih sudova, po službenoj dužnosti ili po izjavljenoj žalbi.

Po službenoj dužnosti Veliki crkveni sud rasmatra:

1) presude Eparhiskih crkvenih sudova koje glase na poništenje braka;

2) presude Eparhiskih crkvenih sudova po krivicama sveštenstva oba reda, izrečene:

a) na gubitak službe, odnosno zvanja;

b) na doživotnu zabranu sveštenodejstva;

v) na lišenje svešteničkog čina;

g) na lišenje svešteničkog čina sa isključenjem iz crkvene zajednice;

3) presude na konačno isključenje svetovnjaka iz crkvene zajednice, i

4) odluke Eparhiskih crkvenih sudova koje nadležni Arhijerej uputi Velikom crkvenom sudu.

Sva ostala rešenja i presude Eparhiskih crkvenih sudova rasmatra i sudi Veliki crkveni sud samo po izjavljenoj žalbi.

Član 80

Veliki crkveni sud rešava o izuzeću pojedinih Eparhiskih sudova, kao i o sukobu nadležnosti između tih sudova, i u tom slučaju određuje koji će Eparhiski sud suditi. Isto tako rešava o izuzeću pretsednika i članova Velikog crkvenog suda.

4. Patrijaršiski savet

Član 81

Patrijaršiski savet je vrhovno uredbodavno pretstavništvo u poslovima spoljašnje (materijalno-finansijske) crkvene uprave.

Član 82

Patrijaršiski savet sastavljaju:

a) Patrijarh;

b) četiri člana Svetog arhijerejskog sinoda ili njihovi zamenici koje Sveti arhijerejski sinod odredi;

v) dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta;

g) dva pretstavnika manastira;

d) jedan rektor bogoslovije;

đ) po jedno svešteno lice mirskog reda iz svake eparhije;

e) potpretsednici Eparhiskih saveta, i

ž) deset svetovnih lica.

Članove pod g) i d) imenuje, na predlog Svetog arhijerejskog sinoda, i članove pod đ), na predlog eparhiskog Arhijereja, Sveti arhijerejski sabor.

Članove pod ž) imenuje Patrijarh na predlog Svetog arhijerejskog sinoda i Patrijaršiskog upravnog odbora donesen na zajedničkoj sednici.

Član 83

Patrijaršiski savet saziva Patrijarh i određuje mesto i vreme sastanka.

Od saziva do sastanka Saveta mora proteći najmanje mesec dana.

Član 84

Mandat članovima Patrijaršiskog saveta traje šest godina. Savet se saziva u redovno zasedanje svake druge godine, a u vanredno po potrebi, i to:

a) kad Patrijarh sa Svetim arhijerejskim sinodom i Patrijaršiskim upravnim odborom donese odluku o tome;

b) kad to predložki pismenim putem pretsedniku nadpolovična većina članova Saveta označivši predmete o kojima će se rešavati. U ovom slučaju sednica se mora sazvati najdalje za trideset dana.

Član 85

Pretsednik Patrijaršiskog saveta je Patrijarh, odnosno njegov zakoniti zamenik (ČL. 61 i 62).

Savet bira iz svoje sredine potpretsednika između članova svetovnjaka, i četiri sekretara, i to dva sveštena i da svetovna lica.

Član 86

Patrijaršiski savet punovažno rešava ako je na sednici prisutna nadpolovična većina svih članova. Odluke se donose većinom glasova prisutnih. U slučaju jednake podele glasova odlučuje glas onoga koji pretsedava. On i odluke proglašuje.

Član 87

Ako Patrijaršiski savet donese odluku koja se, po oceni Svetog arhijerejskog sinoda, protivi crkvenim pravilima, ili nije u saglasnosti sa načelima pravoslavne Crkve, Patrijarh takvu odluku zadržava od izvršenja i vraća predmet Savetu na ponovno rešavanje. No ako Patrijaršiski savet ostane pri prvoj svojoj odluci, Patrijarh će, po oceni Svetog arhijerejskog sinoda, dostaviti predmet Svetom arhijerejskom saboru, koji je vlastan da poništi takvu odluku Patrijaršiskog saveta, ako nađe da je protivna pravilima i načelima pravoslavne Crkve.

Član 88

Sednice Patrijaršiskog saveta su javne, sem slučaja kad sam Savet odluči da budu tajne.

Član 89

Pretsednik Patrijaršiskog saveta rukovodi sednicama po poslovniku i održava red za vreme savetskog rada.

Član 90

Patrijaršiski savet, u vršenju svoje vlasti:

1) donosi, po prethodno pribavljenoj saglasnosti Svetog arhijerejskog sabora, uredbu o aktivnim i penziskim prinadležnostima parohiskom sveštenstvu, nastavničkom osoblju bogoslovskih, monaških i drugih škola, osoblju crkvenih sudova, eparhiskim i vikarnim Arhijerejima i Patrijarhu;

2) ustanovljava položaje činovnika i ostalih službenika za spoljnu crkvenu upravu, i donosi uredbu o njihovim službenim odnosima, kao i njihovim aktivnim i penziskim prinadležnostima;

3) donosi, po prethodno pribavljenoj saglasnosti Svetog arhijerejskog sabora, uredbu o penzionom fondu Arhijereja i svih ostalih crkvenojerarhiskih i samoupravnih činovnika i službenika, kao i o izdržavanju njihovih udovica i siročadi;

4) propisuje disciplinska pravila za službenike spoljašnje crkvene uprave;

5) donosi, po prethodno pribavljenoj saglasnosti Svetog arhijerejskog sabora, uredbe o upravi, rukovanju, kontroli i nadzoru crkvenih fondova, zadužbina (zaklada) i dobara;

6) stara se o materijalnim sredstvima za pokriće svih potreba cele Srpske pravoslavne crkve po odredbama ovog Ustava, i donosi odluke o razrezu na crkvene opštine i manastire, odnosno na eparhije u smislu čl. 69 t. 24 i čl. 263.

7) donosi poslovnik za svoj rad;

8) odobrava u svojoj nadležnosti uredbe, pravilnike i poslovnike koje propišu nadležna niža tela i organi;

9) sarađuje sa Svetim arhijerejskim saborom kod izmene i dopune Ustava Srpske pravoslavne crkve;

10) sarađuje sa Svetim arhijerejskim saborom kod osnivanja ustanova i zavoda, čije izdržavanje pada na teret predračuna rashoda i prihoda za opšte potrebe Crkve;

11) konačno rešava, u sporazumu sa Svetim arhijerejskim saborom, o zaduženju i otuđenju nepokretnih crkvenih imanja koja su namenjena olštim potrebama Crkve, i odobrava takve odluke u pogledu eparhiskih, manastirskih i crkvenoopštinskih imanja, u oba slučaja, ako suma prelazi 2,000.000 — dinara;

12) pregleda i odobrava završne račune za opšte potrebe Srpske pravoslavne crkve koje mu podnosi Patrijaršiski upravni odbor i vrši i druge poslove opšte crkvene uprave ukoliko po ovom Ustavu ne spadaju u čiju drugu nadležnost.

5. Patrijaršiski upravni odbor

Član 91

Patrijaršiski upravni odbor je vrhovna izvršna (upravna i nadzorna) vlast nad crkvenosamoupravnim organima i izvršni organ Patrijaršiskog saveta.

Član 92

Patrijaršiski upravni odbor sastavljaju:

a) Patrijarh, odnosno njegov zakoniti zamenik (čl. 61 i 62) kao pretsednik;

b) dva člana Svetog arhijerejskog sinoda;

v) jedan pretstavnik manastira;

g) tri sveštenika, i

d) sedam svetovnjaka.

Članovi pod b), v), g) i d) imaju zamenike u istom broju i položaju.

Članove Svetog arhijerejskog sinoda određuje Sveti arhijerejski sinod iz svoje sredine, a ostale redovne članove k njihove zamenike Patrijaršiski savet iz svoje sredine, na šest godina.

Član 93

Patrijaršiski upravni odbor je dužan otpravljati poslove sve dok ne budu određeni i u dužnost uvedeni novi članovi Patrijaršiskog upravnog odbora.

Član 94

Patrijaršiski upravni odbor bira sebi iz sredine svojih svetovnih članova potpretsednika, po mogućstvu iz sedišta Odbora ili iz obližnje okoline.

Član 95

Patrijaršiski upravni odbor može imati za pravne poslove svog pravnog savetnika.

Član 96

Patrijarh, odnosno njegov zakoniti zamenik, saziva redovne sednice Patrijaršiskog upravnog odbora u sedište Patrijarha svake godine u proleće i u jesen, a vanredne kada to on sam odluči, ili kada to pismeno zatraži najmanje polovina članova Patrijaršiskog upravnog odbora, označivši tačno predmet radi koga se traži saziv vanredne sednice.

Član 97

Ako je Patrijarh uveren da se neka odluka protivi odredbama crkvenih pravila ili postojećim propisima, ili je u opreci sa načelima pravoslavne Crkve, vlastan je obustaviti izvršenje odluke i narediti novu raspravu. Ako se ni ovom raspravom ne bi postigla saglasnost, Patrijarh upućuje predmet Patrijaršiskom savetu na odluku. U slučaju da i Patrijaršiski savet zauzme stanovište kao i Patrijaršiski upravni odbor postupa se po čl. 87 ovog Ustava. Ako je predmet hitne prirode, Patrijarh ima pravo izuzetno uputiti ga Svetom arhijerejskom saboru, koji je vlastan, ako nađe da hitnost postoji, doneti po njemu konačnu odluku.

Član 98

Patrijaršiski upravni odbor punovažno rešava, ako je na sednici prisutna nadpolovična većina svih članova. Odluke se donose većinom glasova prisutnih. U slučaju jednake podele glasova odlučuje glas onoga koji pretsedava. On i proglašuje donesene odluke.

Član 99

U slučajevima potrebe, a naročito gde se traži saglasnost Svetog arhijerejskog sinoda i Patrijaršiskog upravnog odbora, može Patrijarh ili njegov zamenik sazvati zajedničku sednicu oba tela radi savetovanja i rešavanja.

Član 100

Predmeti koji ne trpe odlaganja rešavaju se prezidijalno, ili pak u užem izvršnom odboru koji sačinjavaju pretsednik ili njegov zamenik (čl. 61 i 62), dva sveštena i tri svetovna lica. Ove članove bira iz svoje sredine Patrijaršiski upravni odbor, po mogućstvu iz sedišta Patrijaršije ili najbliže okoline. Prezidijalne odluke i odluke ovog užeg Odbora podnose se Patrijaršiskom upravnom odboru naknadno na odobrenje.

Član 101

Patrijaršiski upravni odbor po svojoj nadležnosti vrši uglavnom ove poslove:

1) objavljuje i izvršuje, ukoliko u njegov delokrug spadaju, uredbe i odluke Patrijaršiskog saveta;

2) kontroliše samoupravne crkvene organe u njihovom radu, i radi toga po potrebi izašilje svoje naročite izaslanike;

3) donosi za opšte potrebe Srpske pravoslavne crkve predračun opštih rashoda i prihoda, i sastavlja završne račune, koje podnosi na odobrenje Patrijaršiskom savetu;

4) odobrava za potrebe eparhija predračune rashoda i prihoda i završne račune eparhija i odobrava eparhiski razrez prinosa od crkvenih opština i manastira;

5) odobrava osnivanje fondova, primanje zadužbina (zaklada) i njihovih pravila;

6) upravlja fondovima, zadužbinama (zakladama) i dobrima, koja su namenjena opštim potrebama Crkve, i vrši nadzor i kontrolu nad svima crkvenim fondovima, zadužbinama (zakladama) i dobrima;

7) stara se da crkve, manastiri i sve druge crkvenoverske ustanove imaju zakonske dokaze o svojini svojih dobara;

8) priprema i izrađuje u granicama svoga delokruga izveštaje i predloge iz oblasti crkvene samouprave i podnosi ih Patrijaršiskom savetu;

9) objavljuje štampane izveštaje o stanju svih crkvenih fondova i zadužbina (zaklada);

10) konačno rešava o zaduženju i otuđenju nepokretnih crkvenih imanja koja su namenjena opštim potrebama crkve, i odobrava takve odluke u pogledu eparhiskih, manastirskih i crkvenoopštinskih imanja, u oba slučaja, ako suma ne prelazi 2,000.000 dinara;

11) konačno rešava o otpisivanju potraživanja koja pripadaju opštoj crkvenoj imovini Srpske pravoslavne crkve, a za koja se dokaže da se od dužnika ne mogu naplatiti i o rashodovanju stvari te imovine, i odobrava takve odluke u pogledu eparhiskih, manastirskih i crkvenoopštinskih potraživanja i rashodovanja stvari, ako suma prelazi, i to, kod potraživanja 50.000 dinara, a kod rashodovanja stvari 100.000 dinara;

12) odobrava odluke u svima slučajevima uzimanja ili davanja pod zakup imanja crkvenoopštinskih, manastirskih i eparhiskih, ako je zakupna cena veća od 200.000 dinara godišnje, a kod ostalih imanja bez obzira na visinu zakupne cene;

13) rešava po žalbama konačno u poslednjem stepenu, po onim predmetima koje Eparhiski saveti, odnosno odbori rešavaju u prvom odnosno drugom stepenu;

14) bira svoje stalne činovnike i ostale službenike, koje Patrijarh postavlja i utvrđuje dekretom;

15) upravlja u sporazumu sa Svetim arhijerejskim sinodom prosvetnim i dobrotvornim zavodima za celu Crkvu, koji se izdržavaju na teret predračuna rashoda i prihoda za opšte potrebe Crkve. Od ovoga se izuzimaju monaške, bogoslovske i druge versko-prosvetne škole i zavodi, čija uprava spada u nadležnost Svetog arhijerejskog sinoda;

16) nastojava da se osnivaju fondovi i zadužbine na korist Crkve;

17) propisuje poslovnik za sebe i za Eparhiske savete, koje odobrava Patrijaršiski savet;

18) vrši po potrebi i druge poslove materijalne prirode, ukoliko po ovom Ustavu ne spadaju u čiju drugu nadležnost.

6. Eparhiski Arhijerej

Član 102

Eparhiski Arhijerej, po svome arhipastirskom pozivu, saglasno pravoslavnom: učenju i pravilima crkvenim, ima punu jerarhisku vlast u poslovima vere i morala, sveštenodejstvovanja i arhipastirskog staranja u svojoj eparhiji.

Član 103

Eparhiski Arhijerej, kao neposredni poglavar i pretstavnik svoje eparhije, uz saradnju sveštenstva i naroda, upravlja i svestrano rukovodi celokupnim, unutrašnjim i spoljašnjim, verskim i crkvenim životom u eparhiji.

Član 104

Za eparhiskog i vikarnog Arhijereja može biti izabran onaj:

a) koji ispunjava sve kanonskozakonske uslove predviđene za arhijerejski čin u pravoslavnoj Crkvi;

b) koji je redovno svršio pravoslavnu duhovnu akademiju ili pravoslavni bogoslovski fakultet;

v) koji je državljanin Jugoslavije; ovaj uslov ne važi za Arhijereje srpskih pravoslavnih eparhija van zemlje;

g) koji je svojom revnosnom crkvenom službom, kao i svojim uglednim životom i predanim radom na dobro Crkve i naroda stekao opšte uvaženje i pokazao sposobnost za položaj Arhijereja.

Član 105

Eparhiske i vikarne Arhijereje bira Sveti arhijerejski sabor pod pretsedništvom Patrijarha.

Izbor arhijereja vrši Sveti arhijerejski sabor kad su prisutne dve trećine svih eparhiskih Arhijereja.

Kod izbora arhijereja, ako se ne postigne jednodušnost, glasa se tajno, i odlučuje apsolutna većina glasova. Ako se glasovi tako podele da nijedan kandidat ne dobije apsolutnu većinu glasova, pristupa se odmah užem izboru između dvojice koji su najviše glasova dobili. Koji će kandidat doći u uži izbor od onih koji su dobili jednak broj glasova, odlučuje Patrijarh, koji odlučuje i kod užeg izbora, ako se glasovi podjednako podele. Otsutan član Svetog arhijerejskog sabora može poveriti pismeno svoj glas jednom od prisutnih članova Svetog arhijerejskog sabora s tim da jedan Arhijerej može biti opunomoćen samo s jednim glasom.

Po izvršenom izboru Patrijarh proglašava izabranog kandidata.

Član 106

Novoizabranim i posvećenim Arhijerejima Patrijarh izdaje gramatu, koju potpisuju Patrijarh i članovi Svetog arhijerejskog sinoda. Gramata se objavljuje u zvaničnom listu Patrijaršije.

Član 107

Sva crkvena nadleštva i organi u eparhiji potčinjeni su eparhiskom Arhijereju.

Član 108

Sem prava i dužnosti po crkvenim i kanonskim propisima, eparhiski Arhijerej, po svojoj nadležnosti:

1) uči i prosvećuje sveštenstvo i narod u eparhiji rečima, delima i pastirskim po slanicama;

2) čuva, brani i održava u narodu pravoslavnu veru, suzbijajući svaku radnju koja je protivna pravoslavnom učenju i štetna po interese Srpske pravoslavne crkve.

3) upućuje i obodrava sveštenstvo i narod da osnivaju i organizuju religiozno dobrotvorne, duhovnoprosvetne, rodoljubive i uopšte korisne ustanove za napredak vere i morala u narodu;

4) stara se za redovno i pravilno bogosluženje i uopšte o crkvenom poretku;

5) nastojava da se crkve i manastiri snabdevaju svetim antiminsima, svetim mirom, sveštenim odeždama i utvarama i bogoslužbenim knjigama, i da se podmiruju na vreme i pravilno sve druge potrebe crkve;

6) određuje po potrebi bogosluženja prilikom izvanrednih crkvenih, narodnih i državnih svetkovina;

7) daje blagoslov da se podižu, gde je potrebno, crkve, kapele, groblja i nastojava da se drže u dobrom stanju;

8) stara se da se crkve, manastiri i kapele grade u stilu koji je usvojen u Srpskoj pravoslavnoj crkvi i da se crkve, manastiri i domovi vernih snabdevaju ikonama u pravoslavnom duhu;

9) vodi brigu o čuvanju crkvenih starina;

10) osvećuje hramove;

11) rukopolaže dostojna lica u sveštenički čin, upućuje ih na dužnost i daje im gramatu o tome;

12) predlaže Svetom arhijerejskom sinodu za odlikovanja sveštena lica koja se ističu primernim životom i crkvenopastirskim i veroučiteljskim radom i sam ih odlikuje onim što je u njegovoj nadležnosti;

13) određuje od dostojnih sveštenih lica oba reda svoga zamenika u svima eparhiskim poslovima i razrešava ga i o tome izveštava Sveti arhijerejski sinod;

14) imenuje eparhiske propovednike i ispovednike za sveštenstvo u eparhiji;

15) predlaže, postavlja i utvrđuje u zvanjima i dužnostima crkvene i crkvenosamoupravne službenike, činovnike i poslužitelje, po propisima ovog Ustava;

16) određuje sposobna lica za veroučitelje u školama u svojoj eparhiji i vodi nadzor nad njihovim radom;

17) daje na predlog manastirskih nastojatelja blagoslov dostojnim licima za stupanje u monaški čin;

18) daje u svojoj nadležnosti blagoslov i razrešenje u crkvenobračnim i drugim poslovima po propisima crkvenokanonskim i prema odlukama Saetog arhijerejskog sabora;

19) sudi sveštenim licima oba reda za manje (disciplinske) krivice, i kažnjava za ova dela: opomenom, ukorom, epitimijom do 15 dana i zabranom sveštenodejstva do mesec dana, a za veće krivice predaje ih Crkvenom sudu; sudi vernima i izriče kazne privremenog lišenja pojedinog prava ili počasti u Crkvi; sve ove odluke su izvršne;

20) ublažava kazne konačno izrečene od Eparhiskog crkvenog suda i to do polovine dosuđene kazne;

21) po propsima ovog Ustava odlučuje od sveštenodejstva sveštena lica optužena sudu za krivice (čl. 219) i određuje im zamenike;

22) daje sveštenim licima i službenicima u svom delokrugu otsustva;

23) određuje zamenike otsutnim i obolelim manastirskim nastojateljima, arhijerejskim namesnicima i parohiskim sveštenicima;

24) vodi nadzor nad radom arhijerejskih namesnika i sveštenstva oba reda u eparhiji;

25) vodi vrhovni nadzor nad radom i životom u crkvenim zavodima svoje eparhije, predlaže Svetom arhijerejskom sinodu postavljenje i razrešenje nastavničkog i vaspitačkog osoblja tih zavoda;

26) vrši u svojoj eparhiji kanonske posete po crkvenim pravilima, šalje naročite izaslanike od sposobnih i dostojnih lica i daje im uputstva, radi pregleda parohiskih i namesničkih kancelarija, manastirskih uprava i crkvenih opština;

27) nastojava da se sve naredbe, rešenja i odluke viših crkvenih vlasti blagovremeno i tačno saogpitavaju i izvršuju;

28) stara se, uz pomoć Eparhiskog crkvnog suda i Eparhiskog upravnog odbora, da sva crkvena nadleštva i organi u eparhiji vrše svoje dužnosti savesno i pravilno i da se svi poslovi izvršuju po postojećim propisima;

29) podnosi Svetom arhijerejskom sinodu izveštaje sa svojim predlozima o svome arhipastirskom radu i uopšte o stanju eparhije.

Član 109

Eparhiski Arhijerej može imati svoga zamenika koji ga zamenjuje u granicama datog mu ovlašćenja.

Član 110

Za arhijerejske zamenike postavljaju se ona sveštena lica oba reda koja imaju uslove predviđene Ustavom za članove crkvenih sudova.

Član 111

Eparhiskog Arhijereja može Sveti arhijerejski sabor sa uprave ukloniti samo po kanonskoj osudi, ili ga razrešiti po dokazanoj nemoći, ili po ustanovljnom prestanku jednoga od uslova iz člana 104. kao i na osnovu opravdane molbe za penziju.

Član 112

Upražnjenom eparhijom upravlja administrator, koga imenuje Sveti arhijerejski sinod. Izbor Arhijereja upražnjene eparhije ima se izvršiti u roku predviđenom kanonima.

Dok je episkopska stolica upražnjena, ne može se započinjati nikakav posao koji bi se ticao eparhiske organizacije, niti se mogu izvoditi kakve važne promene u poslovima koji su za vreme upravljanja bivšeg eparhiskog Arhijereja bili započeti.

Član 113

Čim se ma kojim načinom uprazni eparhija, Eparhiski crkveni sud određuje komisiju od tri lica koja će po inventaru pregledati i primiti imovinu i stvari episkopije. Ako što nedostaje, Sud će dostaviti Svetom arhijerejskom sinodu, koji će doneti rešenje o naknadi.

Član 114

Sva po inventaru primljena pokretna i nepokretna imovina episkopije predaje se pismenim putem administratoru odnosno novopostavljenom eparhiskom Arhijereju.

7. Eparhiski crkveni sud

Član 115

Eparhiski crkveni sud je organ eparhiskog Arhijereja za crkveno sudstvo i poslove unutrašnje crkvene uprave.

Član 116

Pretsednik Eparhiskog crkvenog suda je eparhiski Arhijerej, koga po njegovu ovlašćenju zamenjuje arhijerejski zamenik.

Kada Arhijerej pretsedava arhijerejski zamenik može učestovati u suđenju kao član suda.

Član 117

Eparhiski crkveni sud sastavljaju:

a) pretsednik;

b) dva počasna člana, koji imaju zamenike;

v) sekretar (referent) i

g) potreban broj nižeg osoblja.

Sve osoblje Crkvenog suda postavlja i otpušta nadležni eparhiski Arhijerej i o tome izveštava Sveti arhijerejski sinod.

Član 118

Za članove eparhiskih crkvenih sudova, njihove zamenike i sekretare (referente) mogu biti postavljena sveštena lica koja su svršila najmanje srednju bogoslovsku školu i imaju najmanje deset godina sudske, crkvenoprosvetne, parohiske ili crkvenoadministrativne službe. Prvenstvo imaju oni kandidati, koji imaju više bogosloveko i po mogućstvu pravno obrazovanje.

Član 119

Za pisare eparhiskih crkvenih sudova postavljaju se lica koja su svršila srednju bogoslovsku školu, a za zvaničnike lica, koja su svršila 4 razreda srednje škole.

Član 120

Dužnost crkvenosudskog tužioca vrši svešteno lice, koje Arhijerej odredi.

Član 121

Članovi Eparhiskog crkvenog suda, njihovi zamenici i sekretar (referent) ne mogu biti ni međusobno ni sa pretsednikom u srodstvu navedenom u čl. 75.

Član 122

Crkveni sud donosi punovažne odluke u veću sastavljenom od pretsednika, odnosno njegovog zamenika, dva člana i delovođe (sekretara ili pisara).

Član 123

Članove suda zamenjuju zamenici (takođe počasni članovi) a po potrebi i sekretar Crkvenog suda.

Član 124

Član Eparhiskog crkvenog suda koji je lično zainteresovan, ili koji je učestvovao u isleđenju po predmetu rasprave, ne može suditi.

Član 125

Eparhiski crkveni sud rešava o izuzeću članova suda. U tom rešavanju arhijerejski zamenik, odnosno sekretar, zamenjuje člana čije se izuzeće traži. Ako se traži izuzeće više od dva člana, o izuzeću rešava Veliki crkveni sud.

Član 126

Pretsednik i članovi Eparhiskog crkvenog suda daju svoj glas pri odlučivanju potpuno nezavisno, upravljajući se u tome po svojoj savesti, a prema odredbama kanonsko-zakonskim.

Član 127

Eparhiski crkveni sud donosi odluke većinom glasova. Glasanje počinje od najmlađeg člana suda.

Član suda koji se ne bi složio sa donetom odlukom ima prava staviti svoje pismeno obrazloženo odvojeno mišljenje. Odvojena mišljenja ne dostavljaju se parničnim stranama.

Član 128

Sve odluke Eparhiskog crkvenog suda, donesene u sednicama u kojima nije pretsedavao eparhiski Arhijerej, podnose se njemu na saglasnost. Ako se Arhijerej ne složi sa odlukom Eparhiskog crkvenog suda, može da uputi predmet na ponovnu raspravu Eparhiskom crkvenom sudu, a ako Eparhiski crkveni sud ostane pri svojoj prvobitnoj odluci, može Arhijerej dostaviti predmet sa obrazloženim mišljenjem Velikom crkvenom sudu koji će po pitanju ove nesuglasnosti dati svoje obavezno uputstvo. U tom slučaju obustavlja se izvršenje odluka Eparhiskog crkvšog suda do odluke Velikog crkvenog suda.

Član 129

Odluke donesene na sednicama crkvenih sudova zapisuju se odmah u zapisnik i zapisnik potpisuju svi članovi koji su sudili ili rešavali a tako isto i delovođa.

Rešenja i presude koje se izdaju po tim odlukama potpisuju samo pretsednik i delovođa.

Član 130

Predmeti se rešavaju redom kako su u sud došli, izuzimajući one koje pretsednik ili njegov zamenik kao hitne i od veće važnosti stavi na dnevni red.

Član 131

Pretsednik raspoređuje za rad sve prispele predmete upućene sudu. On otvara i zaključuje sednice i rukovodi poslovima pri raspravljanju i suđenju, starajući se da se poslovi koji spadaju u krug rada Crkvenog suda u određeno vreme svršavaju i otpravljaju.

Član 132

U delokrugu administracije unutrašnjih crkvenih poslova, Eparhiski crkveni sud radi po uputstvima i naredbama eparhiskog Arhijereja.

Član 133

Po krivicama svešteničkim, eparhiski Arhijerej, pošto izvrši preko svojih organa potrebno izviđanje, donosi odluku, ako nađe da delo dolazi u krug njegove nadležnosti; u protivnom, predaje predmet Eparhiskom crkvenom sudu na postupak.

Član 134

Eparhiski crkveni sud,

a) kao sudski organ:

1) sudi krivice sveštenstva oba reda;

2) sudi krivice vernih koje povlače isključenje iz crkvene zajednice na izvesno vreme ili konačno;

3) sudi, u svojoj nadležnosti, sporove o valjanosti, poništenju i razvodu crkvenog braka;

4) rešava sukobe između sveštenika, kao i sporove zbog parohiskih prihoda i zbog pokretnog ili nepokretnog crkvenog imanja koje je sveštenstvu određeno na uživanje;

b) kao organ eparhiskog Arhijereja za poslove unutrašnje crkvene uprave:

1) nadzirava po uputstvima Arhijereja parohisko sveštenstvo, parohiske kancelarije i arhijerejska namesništva;

2) saopštava i izvršuje naredbe i odluke viših crkvenih sudskih vlasti;

3) pomaže eparhiskom Arhijereju u svima poslovima eparhiske uprave, i izvršuje njegova naređenja i u poslovima koji spadaju u njegovu ličnu nadležnost;

4) vodi brigu, prema odredbama ovog Ustava, o inventaru episkopije u slučajevima premeštaja, penzionisanja ili smrti eparhiskog Arhijereja;

5) donosi odluku o promenama u crkvenim matičnim knjigama.

Član 135

Odluke eparhiskih crkvenih sudova koje ne podleže rasmatranju viših vlasti izvršne su, njih izvršuju područni crkveni organi.

8. Eparhiski savet

Član 136

Eparhiski savet je pretstavništvo u poslovima eparhiske crkvene samouprave.

Član 137

U Eparhiski savet ulaze:

a) eparhiski Arhijerej ili njegov zamenik;

b) dva člana Eparhiskog crkvenog suda;

v) jedan sveštenomonah;

g) po jedno svešteno i jedno svetovno lice iz svakog namesništva;

d) pet svetovnih lica koje imenuje eparhiski Arhijerej u sporazumu sa Crkvenim sudom i Eparhiskim upravnim odborom.

Članove sveštena lica imenuje Sveti arhijerejski sinod, a članove svetovna lica postavlja Patrijaršiski upravni odbor, i jedne i druge na predlog nadležnog Arhijereja.

Članovima pod v) i g) postavlja se na isti način isti broj zamenika i to članovima pod g) iz istog namesništva.

Član 138

Pretsednik Eparhiskog saveta je eparhiski Arhijerej ili njegov zamenik, ako je Arhijerej sprečen da uopšte prisustvuje sednicama.

Ako bi Arhijerej u toku rada Eparhiskog saveta bio privremeno sprečen da sednicama pretsedava, zamenjuje ga u pretsedavanju potpretsednik saveta.

Potpretsednika iz redova članova svetovnjaka i dva sekretara, jedno svešteno i jedno svetovno lice, bira Eparhiski savet iz svoje sredine prostom većinom glasova.

Član 139

Mandat članovima Eparhiskog saveta traje šest godina. Eparhiski savet saziva eparhiski Arhijerej, odnosno administrator, u sedište eparhije najmanje jedanput godišnje u redovno zasedanje, a u vanredno po potrebi.

Član 140

Eparhiski savet može punovažno rešavati kad je prisutna nadpolovična većina članova i donosi odluke većinom glasova. Pri jednakoj podeli glasova odlučuje glas onoga koji pretsedava.

Zapisnik Eparhiskog saveta potpisuju pretsednik, sekretari i za to od Saveta izabrana dva člana Saveta.

Član 141

Eparhiski savet, sem drugih poslova koje vrši po ovom Ustavu, u svojoj nadležnosti:

1) stara se o sredstvima za podmirenje materijalnih potreba eparhije;

2) donosi za potrebe eparhije godišnji predračun rashoda i prihoda, sastavlja završni račun, i šalje ih na odobrenje Patrijaršiskom upravnom odboru;

3) ustanovljava za potrebe eparhije razrez prinosa na crkvene opštine i manastire i odluke o tom dostavlja Patrijaršiskom upravnom odboru, koji ih odobrava u saglasnosti sa Svetim arhijerejskim sinodom;

4) donosi odluke o zaduženju i otuđenju eparhiske imovine, i podnosi ih na odobrenje do sume od 2,000.000 dinara Patrijaršiskom upravnom odboru a preko te sume Patrijaršiskom savetu;

5) konačno rešava o otpisivanju potraživanja koja pripadaju eparhiji, a za koja se dokaže da se ne mogu naplatiti, i rashodovanju stvari te imovine, i to kod potraživanja do 50.000. dinara i kod rashodovanja stvari do 100.000 dinara, a preko tih suma dostavlja svoju odluku Patrijaršiskom upravnom odboru na odobrenje;

6) rešava o vođenju i odustajanju od parnica, kao i o poravnanju u pogledu eparhiske imovine, a ako je vrednost parnice, odnosno poravnanja, veća od 200.000 dinara, dostavlja svoju odluku na odobrenje Patrijaršiskom upravnom odboru;

7) izdaje uputstva, po odredbama koje propiše Patrijaršiski savet, o upravi, rukovanju i kontroli eparhiskih dobara, fondova, zadužbina (zaklada) i drugih raznih ustanova;

8) osniva eparhiske fondove i religiozne, dobrotvorne, crkvenoprosvetne i druge korisne ustanove i zavode;

9) određuje iz svoje sredine redovne članove za Eparhiski upravni odbor, kao i njihove zamenike;

10) podnosi višim nadležnim crkvenim vlastima molbe, pretstavke i predloge o predmetima i potrebama koji se tiču dotične eparhije ili cele Crkve;

11) podnosi Patrijaršiskom upravnom odboru izveštaj o svome radu.

Član 142

U slučaju nemogućnosti da se sazove Eparhiski savet, može se od članova saveta zatražiti mišljenje o najhitnijim i važnim predmetima i pismenim putem.

Član 143

Ako se član Eparhiskog saveta ne odaziva pozivu i na dve uzastopne sednice ne dođe, Arhijerej će na njegovo mesto predložiti Svetom arhijerejskom sinodu, odnosno Patrijaršiskom upravnom odboru, drugo lice za člana Eparhiskog saveta, u smislu čl. 137 t. g) Ustava, odnosno sam će ga naimenovati u sporazumu sa Crkvenim sudom i Eparhiskim upravnim odborom (čl. 137 t. d) Ustava).

9. Eparhiski upravni odbor

Član 144

Eparhiski upravni odbor je izvršna (upravna i nadzorna) vlast u poslovima spoljašnje crkvene uprave u eparhiji i izvršni organ Eparhiskog saveta.

Član 145

Eparhiski upravni odbor sastavljaju:

a) eparhiski Arhijerej ili njegov zamenik;

b) jedno monaško lice;

v) tri sveštena lica;

g) šest svetovnjaka.

Članovi pod b), v) i g) imaju isti broj zamenika.

Član 146

Redovne članove i zamenike Eparhiskog upravnog odbora bira Eparhiski savet na šest godina. Ovi su dužni otpravljati poslove sve dok ne budu određeni i u dužnost uvedeni novoizabrani članovi Eparhiskog upravnog odbora.

Član 147

Pretsednik Eparhiskog upravnog odbora je eparhiski Arhijerej ili njegov zamenik.

Eparhiski upravni odbor bira sebi potpretsednika iz redovnih članova svetovnjaka, po mogućnosti iz sedišta Odbora ili iz obližnje okoline, a za sekretara lice sa potrebnom spremom.

Član 148

Članovi i sekretar Eparhiskog upravnog odbora ne mogu biti u srodstvu predviđenom u čl. 75.

Član 149

Eparhiski Arhijerej, odnosno administrator eparhije, saziva redovne sednice odbora u sedište eparhije polugodišnje, a vanredno u slučajevima:

a) kada to odluči pretsednik;

b) kada to pismeno zatraži najmanje polovina članova Eparhiskog upravnog odbora označivši predmet radi koga se traži saziv vanredne sednice.

Član 150

Svaki član Odbora koji bi bio sprečen da na poziv dođe u sednicu dužan je to blagovremeno javiti pretsedniku, a ovaj će na mesto otsutnog člana pozvati u slučaju potrebe zamenika.

Ako član Eparhiskog upravnog odbora, odnosno član zamenik, zanemari svoju dužnost i triput uzastopce ne dođe na sednicu, Eparhiski savet će na prvoj svojoj sednici izabrati na njegovo mesto drugog člana, odnosno zamenika.

Član 151

Za donošenje punovažne odluke potrebno je da u sednici Odbora učestvuje preko polovina njegovih članova.

Odluke se donose prostom većinom glasova prisutnih članova. Pri jednakoj dodeli glasova odlučuje glas onoga koji pretsedava.

Zapisnik Eparhiskog upravnog odbora potpisuje pretsednik, sekretar i za to od Eparhiskog upravnog odbora izabrana dva člana (jedno svešteno lice i jedan svetovnjak).

Član 152

Predmeti koji su hitne prirode i ne trpe odlaganja, rešavaju se prezidijalno ili u užem odboru, koji sačinjavaju: Arhijerej ili njegov zamenik, jedno svešteno i jedno svetovno lice, iz sedišta eparhije ili iz bliže okoline, koje bira Eparhiski upravni odbor iz svoje sredine. Prezidijalne odluke i odluke ovog užeg odbora podnose se na naknadno odobrenje Eparhiskom upravnom odboru.

Član 153

Eparhiski upravni odbor, sem drugih poslova koje vrši po ovom Ustavu u svojoj nadležnosti:

1) stara se o materijalnim sredstvima za religiozne, dobrotvorne, duhovnoprosvetne i druge korisne ustanove i zavode u eparhiji;

2) upravlja i raspolaže po crkvenim propisima dobrima, fondovima i zadužbinama (zakladama) eparhije;

3) sastavlja godišnji predračun rashoda i prihoda i završni račun za potrebe eparhije i dostavlja Eparhiskom savetu koji predračune i završne račune odobrava i podnosi Patrijaršiskom upravnom odboru na konačno odobrenje;

4) nadzirava sve crkvenosamoupravne organe u eparhiji u vršenju njihovih dužnosti i u tu svrhu izašilje po potrebi svoje izaslanike s potrebnim uputstvima; i vodi nadzor nad onim dobrima, fondovima, zadužbinama (zakladama) koje su na upravu i rukovanje poverene nižim crkvenosamoupravnim organima u eparhiji;

5) pregleda i odobrava predračunske rashode i prihode crkvenih opština i manastira;

6) nastojava da se vode tačni inventari crkvene i crkvenosamoupravne imovine u eparhiji, da se nepokretne imovine snabdevaju propisnim zakonskim dokazima o svojini, a zdanja i imanja da se osiguravaju od požara i drugih elementarnih nepogoda;

7) sprovodi sa svojim mišljenjem na odobrenje odluke Crkvenoopštinskog saveta o otuđenju i zaduženju crkvene imovine, i to do sume od 2.000.000 dinara, Patrijaršiskom upravnom odboru, a preko te sume, Patrijaršiskom savetu;

8) odobrava odluke Crkvenoopštinskog saveta o otpisivanju potraživanja, koja se ne mogu naplatiti od dužnika, do 50.000 dinara, i o rashodovanju stvari do 100.000 dinara, a preko tih suma sprovodi te odluke sa svojim mišljenjem na odobrenje Patrijarši skom upravnom odboru;

9) konačno rešava o zakupu eparhiske imovine do 200.000 dinara i odobrava takve odluke Crkvenoopštinskog saveta, a preko te sume dostavlja svoju odluku, odnosno odluku Crkvenoopštinskog saveta, na odobrenje Patrijaršiskom upravnom odboru;

10) odobrava odluke Crkvenoopštinskog saveta o vođenju i odustajanju od parnica, kao i o poravnanju u pogledu crkvenoopštinske imovine, a ako je vrednost parnice odnosno poravnanja veća od 200.000 dinara, dostavlja odluku sa svojim mišljenjem na odobrenje Patrijaršiskom upravnom odboru;

11) odobrava podizanje novih građevina i veće opravke u crkvenim opštinama;

12) postavlja po potrebi, u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom, pravobranioca za pravne poslove u eparhiji;

13) rešava kao prvostepena vlast upravne sporove u eparhiji, ukoliko se odnose na spoljašnju upravu crkvenu, i rešava žalbe na rešenja područnih organa;

14) sprema i podnosi Eparhiskom savetu izveštaj o svom radu za Patrijaršiski upravni odbor;

15) određuje dan izbora Crkvenoopštinskog saveta;

16) izvršuje i saopštava rešenja, naredbe i odluke Eparhiskog saveta i Patrijaršiskog upravnog odbora;

17) sprema izveštaj i predloge Eparhiskom savetu;

18) rešava o otuđenju i zaduženju manastirske imovine kao i otpisivanju potraživanja i o rashodovanju stvari u smislu čl. 212 t. 2;

19) stara se, zajedno sa Crkvenim sudom da se u manastirima razviju potrebne moguće privrede i zanatstva.

Član 154

Svaka eparhija po potrebi može imati svoga pravobranioca sa kvalifikacijama sudije građanskog suda, koji je ujedno pravobranilac i za poslove Eparhiskog saveta i upravnog odbora dotične eparhije.

Eparhiski pravobranilac zastupa interese eparhije pred vlastima u pravnim i sudskim poslovima, a dužan je, na zahtev bilo Eparhiskog crkvenog suda bilo Eparhiskog saveta i odbora, davati im svoja pravna mišljenja.

Član 155

Sve odluke Eparhiskog saveta i Eparhiskog upravnog odbora donesene u sednicama u kojima nije pretsedavao Arhijerej, odnosno administrator, podnose se Arhijereju, odnosno administratoru, na pregled i odobrenje.

Član 156

Ako je eparhiski Arhijerej, odnosno administrator, uveren da se neka odluka Eparhiskog saveta i Eparhiskog upravnog. odbora protivi crkvenim propisima, ili nije u saglasnosti sa načelima učenja pravoslavne Crkve, vlastan je obustaviti izvršenje takve odluke i predmet vratiti na ponovno rešavanje. Ako se ne bi ni tada mogao postići sporazum, Arhijerej, odnosno administrator, upućuje dotični predmet Patrijaršiskom upravnom odboru na rasmatranje i odluku s tim da se u slučaju potrebe i ovde primeni odredba iz čl. 97 Ustava.

Član 157

Eparhiski Arhijerej može u slučajevima potrebe za važne eparhiske poslove sazvati Eparhiski crkveni sud i Eparhiski upravni odbor u zajedničku sednicu radi savetovanja i rešavanja.

Član 158

Službenici Eparhiskog crkvenog suda i Eparhiskog upravnog odbora, dužni su vršiti sve poslove Crkvenog suda i Eparhiskog upravnog odbora, koje im Arhijerej naredi; po potrebi Arhijerej može službenicima jednog od ova dva eparhiska crkvena tela poveriti i poslove, koji spadaju u delokrug jednog ili drugog od ova dva tela.

10. Arhijerejski namesnik

Član 159

Arhijerejski namesnik može biti ono svešteno lice:

a) koje je redovno svršilo višu ili srednju bogoslovsku školu;

b) koje se pokazalo revnosno u vršenju parohiske ili koje druge crkvene službe;

v) koje je dobrog vladanja i primernog života;

g) koje je provelo najmanje deset godin u parohiskoj ili nekog drugoj crkvenoj službi, a ako je sa višom bogoslovskom spremom, najmanje pet godina.

Član 160

Arhijerejskog namesnika postavlja i razrešava eparhiski Arhijerej.

Član 161

Arhijerejskom namesniku može se postaviti pomoćnik, svešteno lice, koje mu po potrebi pomaže u svim parohiskim i kancelariskim poslovima.

Pomoćnika postavlja i razrešava eparhiski Arhijerej; pomoćnik ima svoju parohiju.

Član 162

Arhijerejski namesnik u svome namesništvu, a po svojoj nadležnosti:

1) brine se o čistoti i snaženju pravoslavne vere, o pravilnom i redovnom propovedanju, o religiozno-moralnom obrazovanju i vaspitanju vernih;

2) suzbija sve pokrete i radnje uperene protivu pravoslavlja i interesa Crkve;

3) stara se o čuvanju i negovanju dobrih običaja i o suzbijanju i iskorenjivanju štetnih navika i poroka u narodu;

4) nastojava u svom području da se organizuju crkvenodobrotvorne i duhovnoprosvetne ustanove i s obzirom na mesne prilike i potrebe daje u tom pogledu eparhiskom Arhijereju predloge i mišljenja;

5) stara se o pravilnom i redovnom bogosluženju, kao i blagoljepiju i dobrom poretku u hramovima;

6) stara se da se hramovi snabdevaju potrebnim stvarima i utvarima a parohiske kancelarije zvaničnim knjigama;

7) pazi da sveštenstvo vrši dužnosti i da se vlada kako sveštenički poziv zahteva i da među sveštenicima vlada ljubav, sloga i međusobna saradnja;

8) uklanja svaki nesporazum među sve štenicima, raspravlja manje nesuglasice među njima i miri ih, a veće dostavlja višoj vlasti;

9) obilazi obavezno najmanje jedanput u godini sve parohije u svom području i tom prilikom brižljivo pregleda i kontroliše pastirski, veroučiteljski i administrativni rad parohiskog sveštenstva, kao i rad Crkvenoopštinskih saveta i Crkvenoopštinskih odbora i o rezultatu svoje revizije podnosi sa svojim primedbama i predlozima, tačan i iscrpan izveštaj nadležnoj eparhiskoj vlasti;

10) po naredbama eparhiske vlasti, čini izviđaje u disciplinskim i krivičnim predmetima i upravnim poslovima sveštenstva, parohiskih kancelarija, Crkvenoopštinskih saveta i Crkvenoopštinskih odbora, kao i pojedinaca;

11) izvršuje i saopštava sve odluke, rešenja i naredbe eparhiskog Arhijereja i eparhiskih vlasti;

12) miri zavađene supruge i rešava o poništaju predbračnih ispita;

13) vodi staranje o vladanju sveštenstva u svom namesništvu i podnosi o tome godišnji izveštaj nadležnom Arhijereju;

14) opominje sveštenstvo za povrede službene dužnosti;

15) daje područnim sveštenicima otsustva do deset dana u godini, o čemu izveštava eparhiskog Arhijereja, a molbe za duža otsustva sprovodi sa svojim mišljenjem eparhiskom Arhijereju;

16) određuje privremene zamenike otsutnim, obolelim i umrlim parohiskim sveštenicima do daljeg naređenja eparhiskog Arhijereja;

17) po svom nahođenju ili po želji sveštenstva, a po prethodnom odobrenju eparhiskog Arhijereja, saziva sveštenike na bratske dogovore, na kojima se raspravlja i dogovara o potrebama i boljitku Crkve, pastirskim dužnostima, kao i o tome kako će se kod vernih jačati pravoslavna vera, religiozno-moralno osećanje, međusobna ljubav, rodoljublje, duhovna prosveta i hrišćanske vrline;

18) podnosi godišnji izveštaj sa svojim mišljenjem i predlozima eparhiskom Arhijereju o stanju crkava i crkvenopastirskom radu sveštenika, kao i o svome sopstvenom radu.

Član 163

Arhijerejski namesnik može otsustvovati od svoje dužnosti samo sa znanjem i po odobrenju nadležnog Arhijereja koji mu u tom slučaju određuje zamenika,

11. Paroh

Član 164

Na čelu svake parohije je paroh, koji obavezno živi u svojoj parohiji i bez znanja i dopuštenja nadležnih crkvenih vlasti ne može da se udalji iz Mesta svoga službovanja.

Paroh je privremen ili stalan, i jednog i drugog postavlja eparhiski Arhijerej.

Član 165

Za privremenog parohiskog svaštenika može biti postavljeno lice koje je svršilo višu ili srednju bogoslovsku školu i koje nema nikakvih kanonskih smetnji za sveštenički čin.

Za stalnog parohiskog sveštenika postavlja se ono svešteno lice koje je provelo u svešteničkom ili đakonskom činu najmanje tri godine, položilo praktačni ispit ili je od ovoga oslobođeno.

Član 166

Popunjavanje parohija stalnim parohom vrši se stečajem, koji eparhiski Arhijerej objavljuje u službenom listu Srpske pravoslavne crkve.

Kandidati sa uslovima iz prethodnog člana prijavljuju se i podnose potrebna dokumenta eparhiskom Arhijereju.

Član 167

Sveštena lica sa višom bogoslovskom spremom imaju pravo da polažu praktični ispit za stalnog parohiskog sveštenika posle dve godine privremene parohiske ili đakonske službe.

Član 168

Praktični ispit za stalnog parohiskog sveštenika polaže se po pravilniku koji propisuje Sveti arhijerejski sabor.

Član 169

Od praktičnog ispita oslobođavaju se: profesori bogoslovskog fakulteta i bogoslovija, veroučitelji sa katihetskim ispitom, članovi i sekretari crkvenih sudova, pisari Velikog crkvenog suda i viši činovnici Svetog arhijerejskog sinoda, Patrijaršiskog upravnog odbora i eparhiskih upravnih odbora, ako su u svešteničkom činu i u ovim zvanjima proveli najmanje tri godine.

Član 170

Parohisku službu vrše po pravilu mirski sveštenici, no u oskudici ovih, i izuzetno gde prilike to nalažu, eparhiski Arhijerej može poveriti opsluživanje parohije sveštenomonasima odnosno bratstvu manastirskom. Sveštenomonahe koji opslužuju parohije izdržavaju njihovi manastiri, koji uživaju sve prihode sa tih parohija.

Član 171

Gde ima više parohiskih sveštenika pri jednom hramu, eparhiski Arhijerej jednoga je i starešina kancelarije parohiskog nadleštva. Starešina crkve je odgovoran za poredak u crkvi i kancelariji parohiskog nadleštva.

Član 172

Stalnog paroha može Arhijerej sa parohije ukloniti ili premestiti samo po njegovoj molbi ili pristanku i po presudi nadležnog Crkvenog suda.

Privremenog parohiskog sveštenika može Arhijerej premestiti i po potrebi službe.

Član 173

Đakona može imati svaka parohija. Obavezno imaju đakone epikopske katedrale i one crkve za koje to odrede nadležne eparhiske vlasti.

Đakoni su obavezni pomagati parohu (starerišni crkve) u vođenju crkvene administrcije, i njemu su potčinjeni u službenom pogledu.

Član 174

Đakoni se postavljaju na isti način kao i privrmeni parohiski sveštenici, između onih koji imaju uslove iz člana 165. Godine provedene u đakonskoj službi priznaju se kao i godine provedene u parohiskoj službi.

Đakoni pored prinadležnosti od crkve imaju prihode i od učestvovanja kao drugi sveštenoslužitelj pri sahranama i venčanjima.

Član 175

Svaki paroh vrši parohiske dužnosti i vodi svoje kancelariske poslove samostalno, a stoji u pogledu svoga zvaničnog rada pod neposrednim nadzorom starešine crkve i nadležnog arhijerejskog namesnika i pod vrhovnim nadzorom i upravom svoga eparhiskog Arhijereja.

Član 176

Paroh ima uglavnom ove dužnosti:

1) služi dobrim primerom svojim parohijanima u svome ličnom i porodičnom životu;

2) redovno propoveda slovo Božje i poučava svoje parohijane u hramu i u svakoj drugoj zgodnoj prilici;

3) služi redovno svetu liturgiju i svakodnevno crkveno pravilo, vrši svete tajne i sveštene obrede za svoje parohijane u hramu i parohiji po pravilima sv. kanona, crkvenih zakona i propisa crkvenih vlasti;

4) vrši opšta molepstvija, blagodarenja i parastose prema crkvenim propisima i naređenju crkvenih vlasti;

5) vrši litiju i nošenje krsta sa vodoosvećenjem u mestima gde je i kako je to običaj, molitve u početku i svršetku školske godine, rezanje slavskog kolača o hramovnoj slavi i o svetom Savi, sa vodoosvećenjem;

6) objavljuje narodu u crkvi praznike koji se svetkuju i objašnjava njihov značaj;

7) stara se o religiozno-moralnom vaspitanju i obrazovanju pravoslavne omladine van škole i vrši versku nastavu u školama, ako nema stalnog veroučitelja;

8) stara se o dobrom redu, pobožnom i pravilnom čitanju i pojanju pri bogosluženju i čistoti i blagoljepiju u hramovima i čini raspoloženje u tom pogledu, kao i o upotrebi, nabavci i dobrom održavanju odeždi, crkvenih utvari i bogoslužbenih knjiga, naročito o izdržavanju i čuvanju groblja i drugih osvećenih mesta i crkvenih starina;

9) stara se o biblioteci svoje crkve, o širenju versko-moralnih knjiga među parohijanima i revnosno suzbija širenje spisa čija je sadržina protivna učenju pravoslavne vere i morala;

10) posećuje svoje parohijane radi pastirskih pouka i upućuje ih na hrišćanska dobročinstva; a u sporazumu sa crkvenoopštinskim savetom brine se o organizovanju dobrotvorne službe i osnivanju crkveno-dobrotvornih zavoda;

11) suzbija bezvernu i nepravoslavnu propagandu i o svakom pokušaju i pojavi protivu vere izveštava arhijerejskog namesnika, u važnim slučajevima i eparhiskog Arhijereja; suzbija vanbračno življenje, pijanstvo, bogohulstvo, psovke i sve druge rđave navike u narodu;

12) miri zavađene supruge;

13) izvršuje na vreme odluke i naredbe svojih pretpostavljenih vlasti;

14) tačno i redovno vodi knjige krštenih, predbračnih ispita, venčanih i umrlih, zajedno sa anagrafom (domovnikom), kao i druge zvanične knjige i održava ih u dobrom stanju i redu; izdaje izvode i uverenja, bilo na zahtev pojedinaca bilo po zvaničnoj dužnosti i prema propisima uredno šalje godišnje izveštaje i statističke podatke o stanju parohije Eparhiskom crkvenom sudu;

15) vodi letopis svoje parohije;

16) postavlja i otpušta u sporazumu sa Crkvenoopštinskim odborom crkvenjaka i pojca; upućuje ih, rukovodi i nadzirava u njihovoj službi; u slučaju nesporazuma između paroha i crkvenoopštinskog odbora u pitanju pojca i crkvenjaka, spor konačno rešava eparhiski Arhijerej.

Član 177

Mesto stalnog parohiskog sveštenika upražnjuje se prelazom u drugu crkvenu službu, premeštajem po molbi, pristanku ili osudi, gubitkom parohije, umirovljenjem i smrću.

Samovoljno napuštanje parohiske dužnosti duže od 15 dana, ili neprimanje dužnosti za 21 dan posle postavljenja ili premeštaja, povlači gubitak parohije.

Član 178

Za širenje verske i crkvene svesti i hrišćanskog milosrđa, kao i za druge poslove unutrašnje crkvene misije, postoji u svakoj crkvenoj opštini versko dobrotvorno starateljstvo. Ovo starateljstvo postavlja eparhiski Arhijerej iz redova vernih oba pola. Ono je organ crkvenoopštinskog odbora. Verskodobrotvorno starateljstvo ima svoj fond, koji se obrazuje iz priloga vernih i od pomoći koju mu daje crkvena opština. Bliže odredbe o delokrugu verskodobrotvornog starateljstva i upravljanju njegovim fondom određene su naročitim pravilnikom, koji je propisao Sveti arhijerejski sabor pod ASBr. 136/Zap. od 13/26. IX. 1932 godine.

12. Crkvenoopštinski savet i Crkvenoopštinski upravni odbor

a) Crkvenoopštinski savet

Član 179

Crkvenoopštinski savet biraju muški i ženski članovi crkvene opštine, koji su navršili 21 godinu života i koji nisu izgubili crkveno biračko pravo.

Član 180

Biračko pravo za izbor Crkvenoopštinskog saveta gubi ono lice:

1) koje nije pobožnog i moralnog života;

2) koje savesno ne vrši svoje crkvenoverske dužnosti i ne ispunjava svoje obaveze prema Crkvi, porodici i bližnjima;

3) koje je, bilo zbog zločinstva uopšte, bilo zbog kakvog drugog krivičnog dela ako je ovo delo učinilo iz koristoljublja ili protiv vere ili protiv javnog morala, pod isleđenjem ili je zbog toga osuđeno, dok traju posledice te osude;

4) koje živi vanbračno, ili je u braku koji Crkva nije blagoslovila;

5) koje je pod osudom ili posledicama osude izrečene od crkvene vlasti;

6) koje je pod starateljstvom ili stečajem;

7) koje je iz Crkvenoopštinskog saveta ili Crkvenoopštinskog upravnog odbora isključeno po odredbama ovoga Ustava, za vreme koje Eparhiski upravni odbor odredi;

8) koje je član kakvog društva ili organizacije čiji je rad uperen protivu pravoslavne vere i interesa pravoslavne Crkve.

Uslovi iz tač. 1, 2 i 8 utvrđuju se odlukom Eparhiskog upravnog odbora na žalbu protiv biračke liste.

Član 181

Svaka parohija ima spisak birača u smislu odredaba ovog Ustava. Ovaj spisak sastavlja paroh sa Crkvenoopštinskim upravnim odborom na osnovu parohiskih knjiga svake godine u prvoj polovini meseca maja.

U spisak se upisuje ime i prezime, godina rođenja, zanimanje i stan svakog birača.

Spisak se izlaže javno na ugled u parohiskoj kancelariji 14 dana u drugoj polovini maja, o čemu se na vreme izveštavaju parohijani objavom na crkvenim vratima i oglasom od strane sveštenika u crkvi. Svaki parohijanin može za vreme dok je spisak izložen, učiniti svoje primedbe napismeno Crkvenoopštinskom upravnom odboru, koji o tome za osam dana donosi odluku, Protiv ove odluke u roku od 15 dana od dana rešenja može se žaliti preko Crkvenoopštinskog upravnog odbora Eparhiskom upravnom odboru, koji o tom konačno rešava.

Spisak se sastavlja u dva primerka, od kojih jedan ostaje u parohiskoj kancelariji, a drugi se podnosi Eparhiskom upravnom odboru.

Član 182

Crkvenoopštinski savet čine 24 do 60 članova i polovina toga broja zamenika, prema broju duša vernih. Broj članova određuje Eparhiski upravni odbor.

Svi parosi starešine hramova članovi su Crkvenoopštinskog saveta po svome zvanju.

Broj članova Crkvenoopštinskog saveta prema broju pravoslavnih duša u crkvenim opštinama biće ovaj: do 2000 duša 24 člana i 12 zamenika; od 24000 — 30 članova i 15 zamenika; od 4—6000 — 40 članova i 20 zamenika, i preko 6000 — 60 članova i 30 zamenika.

Ovaj broj može Arhijerej u sporazumu sa Eparhiskim upravnim odborom prema ukazanoj potrebi smanjiti ili povećati.

Član 183

Za člana Crkvenoopštinskog saveta može biti izabran svaki muški i ženski član parohije:

1) koji ima sve uslove crkvenoopštinskog birača;

2) koji je navršio 25 godina života;

3) koji je državljanin Jugoslavije;

4) koji u dotičnoj crkvenoj opštini stanuje najmanje godinu dana.

Član 184

Crkvenoopštinski savet bira se na šest godina i sastaje se u sedištu crkvene opštine u redovno zasedanje dva puta godišnje. U ovim zasedanjima, pored ostalih poslova, donosi predračun i pregleda završne račune.

U vanredno zasedanje Crkvenoopštinski savet se sastaje:

a) kada to zaključi Crkvenoopštinski upravni odbor;

b) kada to pismeno zatraži većina članova Crkvenoopštinskog saveta označivši predmete o kojima će se raspravljati;

v) kada to naredi Eparhiski upravni odbor.

U slučajevima iz stava b) i v) sednica se mora sazvati u roku od 30 dana.

Član 185

Radi izbora članova Crkvenoopštinskog saveta birači se sastaju određenog dana u sedištu crkvene opštine.

Dan i mesto izbora određuje Eparhiski upravni odbor po saslušanju Crkvenoopštinskog upravnog odbora. Upražnjena mesta članova Crkvenoopštinskog saveta popunjavaju se zamenicima.

Član 186

Birače saziva Crkvenoopštinski upravni odbor, a izboru pretsedava najstariji po činu, odnosno po rukopoloženju, paroh (starešina crkve), koji predlaže sekretara i dvojicu pismenih birača, sa kojima vrši legitimisanje glasača, prebrojavanje glasova i overava zapisnik o izboru.

Izbor se vrši po listama i to: aklamacijom ili pojedinačnim usmenim glasanjem.

Kandidatsku listu moraju potpisati najmanje onoliko birača, koliko iznosi polovina ukupnog broja crkvenoopštinskih savetnika koji se imaju izabrati. Jedno lice može biti potpisnik samo na jednoj listi.

Kandidati i zamenici moraju pre potvrde kandidatske liste dati lično Crkvenoopštinskom odboru svoj pismeni pristanak da se primaju kandidacije.

Glasanje, kako za članove Crkvenoopštinskog saveta tako i za njihove zamenike, vrši se jednovremeno.

Član 187

Po svršenom izboru pretsednik objavljuje rezultat izbora.

Zapisnik o izboru u overenom prepisu pretsednik podiosi Eparhiskom upravnom odbdru u roku od osam dana od dana izbora.

Žalbe na izbor podnose se preko pretsednika u roku od osam dana od dana izbora Eparhiskom upravnom odboru koji o tom konačno, odlučuje.

Član 188

Izabrane članove Crkvenoopštinskog saveta saziva radi konstituisanja u sednicu i ovoj pretsedava pretsednik izbora, pred kojim članovi saveta osim sveštenoslužitelja polažu zakletvu (čl. 39).

Po položenoj zakletvi, Crkvenoopštinski savet bira tajnim glasanjem svog pretsednika, potpretsednika i sekretara.

Počasni je pretsednik Crkveioopštinskog saveta paroh (najstariji starešina crkve).

Član 189

Kada se Crkvenoopštinski savet konstituiše, odmah pristupa izboru Crkvenoopštinskog upravnog odbora tajnim glasanjem.

Zapisnik o konstituisanju Crkvenoopštinskog saveta i o izboru Crkvenoopštinskog upravnog odbora mora se u overenom prepisu najdalje za osam dana posle izbora podneti na pregled i odobrenje Eparhiskom upravnom odboru.

Član 190

Crkvenoopštinski savet može rešavati punovažno, ako je na sednici prisutno više od polovine njegovih članova.

Odluke se donose većinom glasova prisutnih. Pri jednakoj podeli glasova odlučuje glas pretsedavajućeg.

Ako se na prvoj sedmici ne skupi dovoljan broj članova za punovažno rešavanje, sednica se odlaže za osam dana, kada se punovažno rešava sa onolikim brojem članova koliko ih bude prisutno. Ovo se ima u pozivu za sednicu izrično naglasiti.

Član 191

Crkvenoopštinski savet vrši ove poslove:

1) donosi godišnji predračun rashoda i prihoda i odobrava završni račun za posebne potrebe crkvene opštine, i šalje ih Eparhiskom upravnom odboru na konačnoodobrenje (čl. 153 t. 5);

2) donosi odluke o zaduženju i otuđenju Crkvenoopštinske imovine i sprovodi ih preko Eparhiskog upravnog odbora na odobrenje do sume od 2.000.000 dinara Patrijaršiskom upravnom odboru, a preko te sume Patrijaršiskom savetu;

3) donosi odluke o otpisivanju potraživanja crkvenoopštineke imovine koja se od dužnika ne mogu naplatiti i o rashodovanju stvari te imovine i sprovodi ih Eparhiskom upravnom odboru, koji te odluke za otpisivanje do 50.000 dinara i rashodovanje do 100.000 dinara konačno odobrava, a preko tih suma sprovodi sa svojim mišljenjem na odobrenje Patrijaršiskom upravnom odboru;

4) donosi odluke o vođenju i odustajanju od parnica i o uslovima poravnanja i sprovodi ih Eparhiskom upravnom odboru, koji ih konačno odobrava do vrednosti od 200.000 dinara, a preko te sume dostavlja sa svojim mišljenjem Patrijaršiskom upravnom odboru na odobrenje;

5) donosi odluke o zakupu i dostavlja ih na odobrenje Eparhiskom upravnom odboru, koji ih konačno odobrava do sume od 200.000 dinara, a preko te sume dostavlja sa svojim mišljenjem Patrijaršiskom upravnom odboru na odobrenje;

6) donosi odluke o razrezu na članove svoje crkvene opštine za potrebe svoje crkvene opštine, eparhije i za opšte potrebe Crkve;

7) odlučuje sa odobrenjem nadležne eparhiske vlasti, o predlozima Crkvenoopštinskog upravnot odbora u pogledu održavanja, obnavljanja i podizanja hramova, parohiskih domova, crkvenoopštinskih, fondovskih i zadužbinskih (zakladnih) zgrada i uopšte o osnivanju ustanova u svojoj nadležnosti;

8) ustanovljava u granicama ovoga Ustava i uredaba viših crkvenih vlasti mesta svojih službenika i određuje im prinadležnosti;

9) podnosi predloge, molbe i pretstavke nadležnim eparhiskim vlastima o svojim potrebama;

10) stara se prema uputstvima i naređe njima viših crkvenih vlasti o izdržavanju paroha i parohije

Član 192

Ako Crkvenoopštinski savet ne vrši svoju dužnost, ne pokorava se naredbama pretpostavljenih vlasti, ili prekorači granice svoga delokruga, kao i u slučaju da se u njegovoj sredini pojavi takav nered koji bi ometao pravilan tok rada, Eparhiski upravni odbor, po žalbi ili po zvaničnoj dužnosti, naređuje po tome istragu.

Eparhiski upravni odbor može krivce isključiti iz Crkvenoopštinskog saveta, a u slučaju potrebe, i rad obustaviti i poslove Crkvenoopštinskog saveta preneti na Crkvenoopštinski upravni odbor. Ovo privremeno stanje može trajati sve dotle dok Eparhiski upravni odbor ne stekne uverenje da se može pravilan i redovan rad u Crkvenoopštinskom savetu obnoviti.

Član 193

U slučaju neophodne potrebe popunjavanje Crkvenoopštinskog saveta do jedne trećine ukupnog broja članova, vrši se kooptiranjem pod pretsedništvom lica koje odredi Eparhiski upravni odbor. Eparhiski upravni odbor je nadležan da da odobrenje za ovo.

b) Crkvenoopštinski upravni odbor

Član 194

Crkvenoopštinski upravni odbor čine 6 do 12 članova, prema broju članova u Crkvenoopštinskom savetu i ostalim prilikama u crkvenoj opštini.

U Crkvenoopštinski upravni odbor ulaze pretsednik i potpretsednik Crkvenoopštinskog saveta u istom svojstvu po svom položaju, kao i paroh, odnosno najstariji starešina crkve, član Crkvenoopštinskog saveta. Ostale članove Crkvenoopštinskog upravnog odbora, kao i jednak broj zamenika, bira Crkvenoopštinski savet iz svoje sredine na šest godina.

Član 195

Broj članova Crkvenoopštinskog upravnog odbora u pojedinim crkvenim opštinama određuje Eparhiski upravni odbor.

Član 196

Crkvenoopštinski upravni odbor bira sekretara, blagajnika i potreban broj tutora, po potrebi i van svoje sredine.

Član 197

U Crkvenoopštinski upravni odbor ne mogu biti jednovremeno izabrana lica koja su u srodstvu predviđenom u članu 75.

Član 198

Izabrani član Crkvenoopštinskog upravnog odbora ostaje i dalje član Crkvenopštinskog saveta.

Član 199

Crkvevoopštinski upravni odbor sastaje se na poziv pretsednika u sednice najmanje u dva meseca jedanput, a prema potrebama i više puta.

Na zahtev većine članova, pretsednik je dužan sazvati sednicu Upravnog odbora. U tom zahtevu mora biti tačno označen predmet radi koga se traži saziv sednice.

Član 200

Crkvenoopštinski upravni odbor može punovažno rešavati, ako je u sednici prisutna većina članova. Odluke se donose prostom većinom glasova prisutnih članova. Ako su glasovi podjednako podeljeni, odlučuje glas pretsednika.

Član 201

Dužnosti su Crkvenoopštinskog upravnog odbora uglavnom ove:

1) čuva i štiti ugled i interese crkve i crkvene opštine;

2) potpomaže crkvenu vlast u religioznomoralnom i kulturnoprosvetnom podizanju i vaspitanju pripadnika pravoslavne Crkve, a naročito omladine, u čuvanju i negovanju korisnih i lepih običaja, kao i u iskorenjavanju rđavih i štetnih navika;

3) izvršuje odluke Crkvenoopštinskog saveta i naredbe pretpostavljenih crkvenih vlasti;

4) sarađuje sa parohom pri izradi crkvenih biračkih spiskova;

5) postavlja i otpušta crkvenoopštinsko službeno osoblje, sem crkvenog pojca i crkvenjaka (čl. 176 t. 16);

6) pazi da uživaoci Crkvenih dobara ova drže u dobrom stanju;

7) sastavlja inventar pokretnog i nepokretnog imanja, i po jedan primerak svake godine dostavlja Eparhiskom upravnom odboru;

8) upravlja crkvenom imovinom i stara se o njenom unapređenju; brine se da se fondovske, zadužbinske (zakladne) imovine upotrebljavaju u svrhe kojima su namenjene;

9) obezbeđuje zakonskim ispravama o pravu svojine crkvenu nepokretnu imovinu i osigurava je od požara, a po potrebi i od drugih elementarnih nepogoda;

10) stara se u sporazumu sa parohom o potrebnim sredstvima za vršenje bogosluženja, održavanje, snabdevanje i ukrašavanje hramova, parohiskih domova, zvonika, groblja i dvorišta; vodi brigu o iznalaženju sredstava i spremanju predračuna i planova, koje podnosi Crkvenoopštinskom savetu, za tim eparhiskim vlastima na konačno odobrenje, za gradnju i podizanje novih hramova, parohiskih domova i drugih crkvenoopštinskih zgrada;

11) vodi brigu o urednom plaćanju poreza i svih drugih obaveznih dažbina, koje su zakonom određene;

12) pregleda svaka tri meseca, a po potrebi i češće, račune blagajnika i tutora, kao i drugih računopolagača, i nastojava da oni vrše svoju dužnost tačno i savesno;

13) sastavlja i predlaže Crkvenoopštinskom savetu godišnje predračune rashoda i prihoda crkvenoopštinskih, a tako isto sklapa i sređuje završne račune, i podnosi ih sa inventarima Crkvenoopštinskom savetu na pregled i dalju nadležnost;

14) čini predloge, molbe i pretstavke višim crkvenim vlastima o svima svojim potrebama;

15) podnosi krajem svake godine izveštaj Crkvenoopštinskom savetu o svome radu, i

16) stara se da suvišan novac ne leži u crkvenoj kasi već da ga iskorišćuje na najsigurniji i najpodesniji način za interese Crkve; o veličini sume koja se može u kasi držati odlučuje sam odbor prema svojim potrebama.

Član 202

Kad Crkvenoopštinski savet raspravlja o računima ili odgovornosti zbog kakve nepravilnosti ili nemarnosti Crkvenoopštinskog upravnog odbora, ovaj je dužan davati Savetu potrebna razjašnjenja, ali u odlučivanju o tim predmetima članovi Crkvenoopštinskog upravnog odbora nemaju prava glasa u Savetu. U tom slučaju pretsedava počasni pretsednik Crkvenoopštinskog saveta.

Ako Crkvenoopštinski savet raspravlja o odgovornosti zbog kakve nepravilnosti ili nemarnosti Crkvenoopštinskog upravnog odbora, u čijem je radu učestvovao i paroh a nije pritom izdvojio mišljenje, ne može paroh pretsedavati u toj sednici Crkvenoopštinskog saveta, već u tom slučaju ima da pretsedava najstariji po godinama starosti član Crkvenoopštinskog saveta.

v) Zajedničke odredbe za Crkvenoopštinski savet i Crkvenoopštinski upravni odbor

Član 203

Paroh, odnosno starešina crkve, dužan je da aktivno sarađuje u svima poslovima (administrativne i materijalne prirode) svoje crkvene opštine i saodgovoran je za ovo poslovanje zajedno sa članovima Crkvenoopštinskog saveta i odbora za sve neurednosti, ako u konkretnom slučaju nije izdvojio svoje mišljenje i protivu nepravilnih odluka i rada izjavio žalbu višim nadležnim crkvenim vlastima.

Paroh (starešina crkve) ima pravo žalbe nadležnoj vlasti u roku od četrnaest dana protiv odluke Crkvenoopštinskog saveta i Crkvenoopštinskog upravnog odbora koje bi bile donesene protiv crkvenih propisa ili na štetu verskih i moralnih interesa crkvenih, kao i protiv odluka kojima ne bi bili uvaženi njegovi obrazloženi predlozi o podmirenju potreba svetih hramova, groblja i drugih osvećenih mesta.

Član 204

Služba članova Crkvenoopštinskog saveta i Crkvenoopštinskog upravnog odbora počasna je i vrši se besplatno.

Ako bi član Crkvenoopštinskog upravnog odbora vršio dužnost sekretara ili blagajnika može mu se, izuzetno i prema veličini posla, odrediti specijalan honorar za vršenje ove dužnosti, po odobrenju Eparhiskog upravnog odbora.

Član 205

Eparhiski upravni odbor može, na tužbu ili po zvaničnoj dužnosti, isključiti iz Crkvenoopštinskog saveta i upravnog odbora svakog člana:

a) koji izgubi jedan od onih uslova koji se traže po odredbama ovog Ustava za člana Crkvenoopštinskog saveta ili upravnog odbora;

b) koji svoju dužnost zanemari i od sednice tri puta uzastopce bez opravdanog razloga izostane;

v) koji se ne pokorava naredbama starijih crkvenih vlasti i ometa izvršenje punovažnih odluka.

Član 206

Ako bi Crkvenoopštinski upravni odbor zanemario svoje dužnosti, ili ako bi prekoračio svoj delokrug, ili ne bi izvršio naredbe i odluke pretpostavljenih crkvenih vlasti, ili najzad, ako bi se u njemu pojavili takvi razdori i neredi koji bi ometali uspešno, pravilno i redovno vršenje poslova, a Crkvenoopštinski savet ne bi preduzeo mere protiv takvog rada, Eparhiski upravni odbor ima prava razrešiti Crkvenoopštinski savet i upravni odbor i naimenovati naročito privremeno poverenstvo od pet do dvanaest članova.

Isto tako može se razrešiti Crkvenoopštinski savet i upravni odbor i naimenovati privremeno poverenstvo u slučaju da je broj članova u ovim telima nedovoljac za njihov redovan rad.

Imenovano privremeno poverenstvo otpravljaće sve poslove crkvene opštine dp izbora novog Crkvenoopštinskog saveta i upravnog odbora.

Predlog za razrešenje Crkvenoopštinskog saveta i odbora i naimenovanje privremenog poverenstva podnosi paroh, odnosno starešina crkve, arhijerejskom namesniku, koji isti sa svojim mišljenjem dostavlja Eparhiskom upravnom odboru na odluku. Odluka Eparhiskog upravnog odbora po ovom pitanju je izvršna i protivu nje nema mesta žalbi.

Eparhiski upravni odbor može i po službenoj dužnosti razrešiti Crkvenoopštinski savet i Crkvenoopštinski upravni odbor i postaviti poverenstvo.

Paroh, odnosno najstariji starešina crkve, uvek je član privremenog poverenstva.

Član 207

Eparhiski upravni odbor vlastan je u svaku sednicu Crkvenoopštinskog saveta ili Upravnog odbora, redovnu i vanrednu, izaslati svog izaslanika sa potrebnim uputstvima.

13. Nastojatelj i bratstvo manastira

Član 208

Svaki sveštenomonah i monah (monahinja) mora pripadati bratstvu jednog manastira.

Svi sveštenomonasi i monasi srpskih pravoslavnih manastira pod neposrednim su nadzorom i vlašću manastirskih nastojatelja; sveštenomonasi pak i monasi, koji sa znanjem i odobrenjem nadležnog Arhijereja vrše crkvenu službu i prebivaju izvan svoga manastira, potčinjeni su neposrednoj jurisdikciji nadležnog Arhijereja, ali svagda ostaju u duhovnoj zajednici sa svojim manastirom. Ako oni pređu u drugu eparhiju, pričišljuju se jednom od tamošnjih manastira.

Eparhiski Arhijerej vrhovni je nastojatelj i nadzornik svih muških i ženskih manastira i manastirskih bratstava u svojoj eparhiji.

Član 209

Manastirom, gde u bratstvu ima najmanje tri člana, upravlja nastojatelj manastira uz pomoć bratstva.

Svi sveštenomonasi i monasi, kako oni koji prebivaju u manastiru tako i oni koji se nalaze sa svojom crkvenom službom izvan manastira, članovi su manastirskog bratstva.

Član 210

Nastojatelj manastira je zastupnik, neposredna upravna i nadzorna vlast svoga manastira i bratstva, čuvar crkvenih i manastirskih pravila i izvršilac naređenja nadležnih crkvenih vlasti.

Neposredni pomoćnik i zamenik nastojatelja je namesnik.

Član 211

U manastiru u kome ima više od četiri sabrata, za nastojatelja i namesnika predlaže bratstvo pod pretsedništvom izaslanika eparhiskog Arhijereja po dva kandidata od kojih eparhiski Arhijerej imenuje nastojatelja i namesnika.

U manastirima gde je manje od četiri sabrata nastojatelja i namesnika postavlja Arhijerej.

Eparhiski Arhijerej može u slučaju potrebe naznačiti privremenog nastojatelja. On ga i razrešava. Stalni nastojatelj može se razrešiti od uprave odnosno premestiti po obrazloženoj molbi, pristanku ili osudi, sem slučaja iz čl. 220.

Član 212

Nastojatelj s bratstvom dužan je živeti i vršiti svoje dužnosti po Ustavu manastirskom. Sem delokruga koji će mu se odrediti u naročitoj uredbi (čl. 213) vrši i ove dužnosti:

1) donosi za posebne potrebe manastira godišnji predračun rashoda i prihoda i sastavlja završni račun i šalje ih na pregled Eparhiskom upravnom odboru, koji predračun pregleda i odobrava u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom;

2) donosi odluke o otuđenju i zaduženju manastirske imovine i sprovodi ih Eparhiskom upravnom odboru, koji ih u sporazumu sa Crkvenim sudom dostavlja sa mišljenjem na odobrenje, i to do vrednosti od 2,000.000 dinara Patrijaršiskom upravnom odboru, a preko te sume Patrijaršiskom savetu; Patrijaršiski upravni odbor rešava o tome u saglasnosti sa Svetim arhijerejskim sinodom, a Patrijaršiski savet sa Svetim arhijerejskim saborom;

3) donosi odluke o otpisivanju potraživanja koja se ne mogu naplatiti i o rashodovanju stvari, i sprovodi ih Eparhiskom upravnom odboru za potraživanje do 50.000 dinara i rashodovanje stvari do 100.000 dinara, a preko tih suma Patrijaršiskom upravnom odboru preko Eparhiskog upravnog odbora, koji ih dostavlja sa svojim mišljenjem; Eparhiski upravni odbor rešava o tome u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom a Patrijaršiski upravni odbor u sporazumu sa Svetim arhijerejskim sinodom;

4) donosi odluke o vođenju i odustajanju od parnica i u uslovima poravnanja i sprovodi ih na odobrenje, i to Eparhiskom upravnom odboru do vrednosti od 200.000 dinara, a preko te sume Patrijaršiskom upravnom odboru, preko Eparhiskog upravnog odbora, koji ih dostavlja sa svojim mišljenjem; Eparhiski upravni odbor rešava o tome u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom, a Patrijaršiski upravni odbor u sporazumu sa Svetim arhijerejskim sinodom;

5) donosi odluke o uzimanju i davanju pod zakup manastirskog imanja i dostavlja ih na odobrenje, i to Eparhiskom upravnom odboru do vrednosti od 200.000 dinara, a preko te sume Patrijaršiskom upravnom odboru preko Eparhiskog upravnog odbora, koji ih dostavlja sa svojim mišljenjem; Eparhiski upravni odbor rešava o tome u sporazumu sa Eparhiskim crkvenim sudom, a Patrijaršiski upravni odbor u sporazumu sa Svetim arhijerejskim sinodom;

6) stara se da se unapređuje manastirska imovina i da se razviju potrebne moguće grane privrede i zanatstva.

Član 213

Posebnu uredbu za unutrašnji i spoljašnji manastirski život propisuje Sveti arhijerejski sabor.

III Crkvene krivice i kazne

Član 214

Krivice po kanonima i crkvenim propisima koje izviđaju i sude nadležne crkvene vlasti ove su:

a) sveštenih lica oba reda:

1) prestupi protiv vere i učenja Crkve, kao i crkvenog poretka;

2) vladanje koje ne dolikuje svešteničkom činu i položaju;

3) nevršenje, odnosno nemarljivo vršenje službenih svešteničkih dužnosti i zakonitih naredaba pretpostavljenih crkvenih vlasti;

4) uvrede i klevete koje jedno svešteno lice nanese drugom sveštenom licu;

5) iznuđivanje nepropisne nagrade za sveštenoradnje;

6) pretresanje i kritikovanje u besedama zakona i naredaba nadležnih vlasti i njihovih postupaka;

b) vernih:

1) prestupi protiv vere i učenja Crkve i crkvenog poretka;

2) prestupi protiv hrišćanskog morala.

Član 215

Krivice se izviđaju i sude po službenoj dužnosti ili na osnovu podnesene tužbe.

Član 216

Crkvene kazne su ove:

a) za sveštena lica oba reda:

1) opomena;

2) ukor;

3) epitimija;

4) premeštaj na drugo mesto službovanja;

5) privremena zabrana sveštenodejstva, najviše do godine dana;

6) gubitak parohiske službe, odnosno drugog zvanja u Crkvi;

7) doživotna zabrana sveštenodejstva;

8) lišenje svešteničkog čina;

9) lišenje svešteničkog čina sa isključenjem iz crkvene zajednice i

10) lišenje monaštva;

b) za verne:

1) privremeno lišenje pojedinih prava i počasti u Crkvi;

2) isključenje iz crkvene zajednice na izvesno vreme, i

3) konačno isključenje iz crkvene zajednice.

Član 217

Za sveštena lica oba reda kaznu opomene, ukora, epitimije do petnaest dana i zabrane sveštenodejstva do trideset dana izriče nadležni eparhiski Arhijerej, a kaznu premeštaja u drugo mesto, zabrane sveštenodejstva više od trideset dana i ostale kazne samo nadležni Crkveni sud. Za verne kaznu privremenog lišenja pojedinih prava i počasti u Crkvi izriče nadležni Arhijerej a ostale kazne nadležni Eparhiski crkveni sud.

Kazne koje izriče eparhiski Arhijerej odmah su izvršne (čl. 108 t. 19), a kazne koje izriče Eparhiski crkveni sud podleže rasmatranju i suđenju Velikog crkvenog suda prema čl. 79.

Član 218

Niko se ne može kazniti nijednom crkvenom kaznom bez prethodnog saslušanja.

Član 219

Ako je protiv sveštenog lica podnesena tužba za takvu krivicu koja je prouzrokovala sablazan u narodu i služi na sramotu svešteničkom činu, eparhiski Arhijerej može takvo svešteno lice, odmah čim se povede istraga, odlučiti od sveštenodejstva do presude Crkvenog suda.

Donoseći odluku o odlučenju od sveštenodejstva, Arhijerej može odrediti da se sveštenom licu privremeno umanje njegove prinadležnosti do polovine.

Predmeti ove vrete imaju se smatrati hitnima i Crkveni sud je dužan rešiti ih najdalje u roku od godine dana.

Član 220

U slučaju optužbe za zloupotrebu materijalne prirode, optuženog može eparhiski Arhijerej od uprave razrešiti, dok se njegova krivica konačno ne izvidi i ne presudi.

Član 221

Kazne zabrane sveštenodejstva, bez obzira na trajanje, povlače umanjenje prinadležnosti u jednoj polovini za vreme dok kazna traje u korist zamenika.

Član 222

Kazne predviđene pod tač. 4 do 6 zaključno u članu 216 povlače zaustavllnje napredovanja u činu i privadležnostima najviše za tri godine prema odluci crkvene vlasti koja je izrekla kaznu.

Ovo zaustavljanje u napredovanju nastupa i onda kad je sveštenik kažnjen po čl. 216 t. 1 do 3 u dve uzastopne godine.

Član 223

Sveštena lica, koja kao takva služe u državnoj službi, čim budu osuđena na doživotnu zabranu sveštenodejstva ili na lišenje svešteničkog čina, gube svoja zvanja u Crkvi.

Sveštena lica koja služe u crkvenoj službi kada budu odlučena ili osuđena na privremenu zabranu sveštenodejstva, prestaju vršiti dužnost svoga zvanja dok traje ta zabrana, i za sve to vreme primaju polovinu svojih prinadležnosti.

Član 224

Odredbe o crkvenim krivicama i kaznama odnose se i na penzionisana sveštena lica, ukoliko se na njih mogu primenjivati.

IV Crkvena prosveta

Član 225

Srpska pravoslavna Crkva vodi staranje o negovanju i razvijanju crkvenoprosvetne delatnosti i crkvene umetnosti, i u tu svrhu osniva i podiže potrebne škole i zavode.

Član 226

Za obrazovanje srpskog pravoslavnog sveštenstva oba reda u Srpskoj pravoslavnoj crkvi postoje više i niže bogoslovske i monaške škole. Ove škole osniva Sveti arhijerejski sabor u sporazumu sa Patrijaršiskim savetom a ukida ih po svojoj odluci.

Srpska pravoslavna crkva se stara o predavanju veronauke u osnovnim, srednjim i stručnim školama.

Član 227

Svaka bogoslovska i monaška škola ima po mogućstvu svoje opštežiće (internat).

Član 228

Nastavnici na pravoslavnom bogoslovskom fakultetu, u bogoslovskim i monaškim školama mogu biti lica koja su pravoslavne vere i imaju propisane kvalifikacije za nastavničku službu.

Profesori za bogoslovske predmete u bogoslovijama i monaškim školama moraju biti u svešteničkom ili monaškom činu.

Član 229

Predavanja na pravoslavnom bogoslovskom fakultetu univerziteta imaju biti u saglasnosti sa učenjem pravoslavne hrišćanske crkve. O tome se stara Sveti arhijerejski sinod kao i o verskoj podobnosti kandidata za nastavnika ove škole pri njihovom postavljenju.

Član 230

Nastavni plan i program predavanja u bogoslovskim i monaškim školama propisuje Sveti arhijerejski sabor.

Član 231

Rektore bogoslovija i upravitelje monaških škola bira Sveti arhijerejski sabor, a nastavničko osoblje bira Sveti arhijerejski sinod na predlog eparhiskog Arhijereja; i jedne i druge razrešava od dužnosti ili penzioniše Sveti arhijerejski sinod na predlog eparhiskog Arhijereja.

Član 232

Bogoslovske i monaške škole stoje pod vrhovnim nadzorom i upravom Svetog arhijerejskog sinoda, a pod neposrednim nadzorom nadležnog eparhiskog Arhijereja.

Nadležni Arhijerej kao neposredna nadzorna vlast ima pravo da kazni opomenom i ukorom sve nastavničko i drugo službeno osoblje zbog nesavesnog rada ili nepriličnog ponašanja. U slučaju teže krivice eparhiski Arhijerej može službenika privremeno udaljiti od službe i o tome odmah izvestiti Sveti arhijerejski sinod radi daljeg postupka.

Član 233

Uredbe o bogoslovskim i monaškim školama propisuje Sveti arhijerejski sabor.

Član 234

Za osnivanje i uređenje ostalih crkvenoprosvetnih škola i zavoda nadležan je za opšte ustanove Sveti arhijerejski sabor u sporazumu sa Patrijaršiskim savetom; za eparhiske, crkvenoopštinske i manastirske, eparhiski Arhijerej u sporazumu sa eparhiskim, odnosno Crkvenoopštinskim savetom, odnosno sa manastirskom upravom i bratstvom, — sve s odobrenjem Svetog arhijerejskog sinoda i Patrijaršiskog upravnog odbora, ako izdržavanje tih škola i zavoda pada na teret predračuna rashoda i prihoda za opšte crkvene potrebe.

V Crkvena imovina

Član 235

Srpska pravoslavna crkva samostalno upravlja i slobodno raspolaže crkvenom imovinom, crkvenim fondovima i zadužbinama (zakladama), kao i svojim prihodima u granicama kanonskih propisa i ovog Ustava.

Član 236

Svi godišnji rashodi i prihodi Srpske pravoslavne crkve predviđaju se u godišnjim predračunima rashoda i prihoda, koji se sastavljaju odvojeno prema opštim ili posebnim potrebama koje imaju da zadovolje.

Za opšte potrebe Srpske pravoslavne crkve Patrijaršiski upravni odbor donosi predračun opštih rashoda i prihoda, a završne račune podnosi na odobrenje Patrijaršiskom savetu.

Za posebne potrebe eparhija, crkvenih opština i manastira donose organi ovih tela, nadležni za to po ovom Ustavu, predračun rashoda i prihoda odnosne eparhije, crkvene opštine ili manastira. Predračune eparhija odobrava Patrijaršiski upravni odbor a predračune crkvenoopštinske i manastirske Eparhiski upravni odbor.

Završne račune eparhije dostavlja Eparhiski upravni odbor na odobrenje Patrijaršiskom upravnom odboru u smislu čl. 101 t. 4 i čl. 153 t. 3, a završne račune crkvenih opština i manastira odobrava sam Eparhiski upravni odbor.

Član 237

Rashodi i prihodi crkvenih fondova kao i crkvenih zavoda i ustanova predviđaju se u odnosnim predračunima rashoda i prihoda, prema tome u čiju nadležnost dolazi rukovanje i uprava, kao i staranje o njihovoj upotrebi i potrebama.

Prihodi i rashodi crkvenih zadužbina (zaklada) predviđaju se takođe u odnosnim predračunima, ako su rashodi namenjeni potrebama Crkve.

Član 238

Organi koji su nadležni za sastavljanje, odnosno donošenje, godišnjeg predračuna rashoda i prihoda dužni su sastavljati i godišnje završne račune, koje podnose na pregled i razrešenje vlastima u čiju nadležnost to spada.

Član 239

Po crkvenim budžetima naredbodavci su, i to: po budžetu opštih rashoda i prihoda Srpske pravoslavne crkve, pretsednik Patrijaršiskog upravnog odbora, odnosno njegov zamenik; po budžetu eparhiskom, pretsednik Eparhiskog upravnog odbora, odnosno njegov zamenik; po budžetu crkvenih opština, pretsednik Crkvenoopštinskog upravnog odbora; i po budžetu manastira, nastojatelj manastira.

Naredbodavac po budžetu za opšte potrebe Srpske pravoslavne crkve, kao i naredbodavci po eparhiskim budžetima, mogu svoje naredbodavno pravo da prenesu na područne organe do sume od 20.000 dinara.

Član 240

Računopolagači su svi oni organi i lica kojima je ovim Ustavom ili uredbama i ostalim propisima, povereno rukovanje crkvenim novcem, stvarima i materijalom.

Član 241

Naredbodavci i računopolagači odgovrni su materijalno za svoj rad koji bi bio protivan crkveno-zakonskim propisima.

Član 242

Za pokriće rashoda Srpske pravoslavne crkve služe ovi izvori:

1) prihodi od crkvenih i manastirskih dobara, hramova, fondova, zadužbina i od raznih crkvenih zavoda i ustanova;

2) crkvene takse;

3) prihod od hartija od vrednosti;

4) razrez na crkvene opštine i manastire;

5) dobrovoljni prilozi, darovi i zaveštanja.

Član 243

Opšte potrebe Srpske pravoslavne crkve koje se predviđaju u predračunu opštih rashoda i prihoda, podmirivaće se:

1) prihodima iz opštih crkvenih dobara i od crkvenih ustanova opšteg karaktera;

2) prihodima od crkvenih taksa iz čl. 242 t. 2, ukoliko se za opšte potrebe naplaćuju;

3) prihodima iz izvora predviđenih u tačci 3 člana 242;

4) prihodima od crkvenih fondova i zadužbina, kao i vanrednim prihodima od dobrovoljnih priloga, darova i zaveštanja, ukoliko su namenjeni opštim potrebama;

5) prihodima od naročitog razrezivanja na crkvene opštine, manastire i eparhije, i

6) prihodima od crkvenih zavoda i ustanova.

Član 244

Posebne potrebe eparhija podmirivaće se:

1) prihodima od eparhiskih dobara;

2) prihodima od crkvenih fondova, zadužbina i prihodima od eparhiskih ustanova i zavoda, kao i prihodima od dobrovoljnih priloga, darova i zaveštanja, ukoliko su namenjeni eparhiskim potrebama;

3) prihodima od naročitog razrezivanjava crkvene opštine i manastire.

Član 245

Posebne potrebe crkvenih opština podmirivaće se:

1) prihodima od hrama i crkvenoopštinskih dobara i ustanova;

2) prihodima od crkvenoopštinskih fondova, zadužbina, i drugih ustanova, od dobrovoljnih priloga, darova i zaveštanja, ukoliko su namenjeni crkvenoopštinskim potrebama, i

3) prihodima od dobrovoljnog razreza na svoje članove.

Član 246

Posebne potrebe manastira podmirivaće se:

1) prihodima od njihovih hramova i dobara;

2) prihodima od njihovih radionica i rukotvorina;

3) prihodima od njihovih fondova, zadužbina i ustanova, kao i prihodima od dobrovoljnih priloga, darova i zaveštanja;

4) prihodima od opsluživanja parohija (čl. 170).

Član 247

Crkvena su dobra ona pokretna i nepokretna imovina koja je svojina Crkve kao opšta imovina Srpske pravoslavne crkve, ili je svojina pojedinih eparhija, manastira, crkvenih opština, hramova, zadužbina, samostalnih ustanova ili takvih fondova.

Opštim dobrima Crkve smatraju se Patrijaršiska dobra; posebnim dobrima smatraju se, eparhiska, episkopska, crkvenoopštinska, crkvena i manastirska dobra, koja služe posebnim potrebama eparhija, odnosno episkopa, paroha, đakona, službenika crkvenih i monaha.

Član 248

Crkvena dobra i njihovi prihodi upotrebljavaju se na opšte ili posebne crkvene potrebe, i ne mogu se na druge svrhe upotrebljavati.

Član 249

Nepokretna crkvena dobra moraju imati zakonske isprave o svojini.

Član 250

Za sva crkvena dobra moraju se uredno voditi tačni i propisani inventari, a sastavljaju ih one vlasti i organi koji dobrima neposredno upravljaju.

Član 251

Crkvena dobra osiguravaju se protiv štete od požara, krađe i elementarnih nepogoda, u smislu naredaba Patrijaršiskog upravnog odbora.

Član 252

Crkvena nepokretna imovina, koja je darovana sa naročitom namenom (zadužbine, zaveštanja itd.), ne može se zadužiti niti otuđiti, ako je darodavac to naročito zabranio.

Član 253

Manastiri se mogu ekonomski udruživati radi racionalnijeg obrađivanja i savremenije ekonomije svojih imanja, kao i osnivati svoje radionice po odobrenju nadležnih eparhiskih vlasti.

Član 254

Patrijaršiski savet propisuje način upravljanja, rukovanja i upotrebljavanja crkvenih dobara, kao i vođenje nadzora i kontrole nad tim dobrima.

Član 255

Patrijaršieki upravni odbor rešava konačno i sva ona pitanja o crkvenoj imovini koja nisu ovim Ustavom dodeljena u nadležnost nijednoj crkvenoj vlasti.

Član 256

Srpski crkveni fondovi su oni koji su od Srpske pravoslavne crkve, ili njenih sastavnih delova, zavoda i ustanova osnovani, ili budu osnovani s određenom namenom za opšte potrebe Srpske pravoslavne crkve ili za posebne potrebe njenih sastavnih delova, zavoda i ustanova.

Član 257

Srpske crkvene zadužbine (zaklade) su one koje su pojedini dobrotvori osnovali, ili ih budu osnovali sa određenom namenom za verske, crkvenoprosvetne, dobrotvorne ili druge potrebe Srpske pravoslavne crkve, ili pojedinih njenih sastavnih delova, zavoda i ustanova. Isto tako, crkvene zadužbine su i ustanova. Isto tako, crkvene zadužbine su i one koje nisu namenjene crkvenim potrebama i ciljevima, ali su poverene na upravu i rukovanje crkvenim vlastima, zavodima i ustanovama.

Član 258

Za svaki crkveni fond i svaku crkvenu zadužbinu (zakladu) moraju postojati pravila, u kojima je određena imovina, namena, način njihovog upravljanja, iskorišćavanja i nadzora, kao i način zastupanja pred vlastima.

Osnivanje fondova. i primanje zadužbina (zaklada), kao i njihovz pravila, odobrava Patrijaršiski upravni odbor.

Ukoliko ne postoje pravila za pojedine fondove i zadužbine (zaklade), propisaće ih Patrijaršiski upravni odbor.

Član 259

Za posebne crkvene potrebe za unapređivanje pravoslavne vere postoji Sinodalni fond, kojim upravlja Sveti arhijerejski sinod.

U predračunu opštih rashoda i prihoda Srpske pravoslavne Crkve mora se svake godine predvideti potreban kredit za dotaciju Sinodalnom fondu, koja ne može biti manja od 1% ukupno predviđenih prihoda za dotičnu budžetsku godinu.

Član 260

Ovi crkveni fondovi i zadužbine (zaklade) služe samo onim svrhama kojima su namenjene.

Namena postoećih fondova i zadužbina (zaklada) može se proširiti na iste potrebe u celoj Srpskoj pravoslavnoj Crkvi i njenim sastavnim delovima. O tome rešava Patrijaršiski savet na predlog Patrijaršiskog upravnog odbora, a u sporazumu sa Svetim arhijerejskim saborom.

Član 261

Namena fondva i zadužbina (zaklada) može se, izuzetno, izmeniti samo ako postane neostvarljiva ili je prestala potreba za koju je određena.

Isto tako, ako je njihov imetak usled raznih novčanih promena toliko umanjen, da su nesposobne za rad, izvršiće se udruživanje fondova odnosno zadužbina sa istim ili sličnim namenama, no s tim da se imena osnivača imaju i dalje potpuno sačuvati. O tome podnosi obrazloženi predlog Patrijaršiski upravni odbor, a odlučuje Patrijaršiski savet, u sporazumu sa Svetim arhijerejskim saborom.

Za fondove i zadužbine pri crkvenim opštinama i eparhijama predlog podnosi Patrijaršiskom upravnom odboru Eparhiski upravni odbor.

Član 262

Za zvanične radnje crkvenih vlasti, tela i organa, i u jerarhiskom i samoupravnom delokrugu, plaćaju se u korist Srpske pravoslavne crkve, samo one takse koje Patrijaršiski savet posebnim pravilnikom propiše u sporazumu sa Svetim arhijerejskim saborom.

Član 263

Odluke o razrezivanju na crkvene opštine i manastire i eparhije, za opšte potrebe Crkve donosi Patrijaršiski savet u sporazumu sa Svetim arhijerejskim saborom (čl. 69 t. 24 i 243 t. 5). Za posebne potrebe eparhija donosi takvu odluku Eparhiski savet (čl. 141 t. 3 i 244 t. 3), koju odluku odobrava Patrijaršiski upravni odbor u sporazumu sa Svetim arhijerejskim sinodom.

Za posebne potrebe crkvenih opština donosi odluku o razrezivanju na članove crkvenih opština Crkvenoopštinski savet (čl. 191 t. 6 i čl. 245 t. 3) koju odluku odobrava Eparhiski upravni odbor.

Član 264

Pri Patrijaršiskom upravnom odboru postoji upravna kancelarija, koja po uputstvima i pod nadzorom Patrijaršiskog upravnog odbora a pod vrhovnim nadzorom Patrijarha, vodi upravne poslove crkvene samouprave.

Upravna kancelarija ima ova odeljenja: opšte, ekonomsko i finansijsko.

Uredbom, koju će doneti Patrijaršiski savet, izvršiće se preuređenje ove kancelarije prema finansiskim prilikama.

Član 265

Sredstvima Crkve mogu se osnivati ustanove, zadruge i radionice za izradu sveća, crkvenih utvari i drugih stvari potrebnih za crkvu kao i štamparije, knjižare i dr.

Upotreba sveća u crkvi zavisi od odobrenja crkvenih vlasti.

Za snabdevanje vernih ovim izrađevinama mogu se osnivati naročite crkvene prodavnice.

Član 266

Članovi crkvenojerarhiskih i crkvenosamoupravnih tela i organa, izuzev onih za koje je ovim Ustavom drukčije propisano, primaju za vreme svoga rada dnevnice, odnosno naknade putnih troškova, iz crkvenosamoupravnih sredstava, prema pravilniku koji propisuje Patrijaršiski savet u sporazumu sa Svetim arhijerejskim saborom. Isto važi i za slučaj kad crkveni dostojanstvenici, kao i ostali službenici, i inače putuju po službenoj dužnosti van mesta svoga stanovanja.

VI Prelazna naređenja i završne odredbe

Član 267

Dok se ne osiguraju materijalna sredstva za izdržavanje tela i organa Srpske pravoslavne crkve, u smislu čl. 90 ovog Ustava, Patrijarh, centralna nadleštva Patrijaršije i njihovi službenici (kancelarije i osoblje Svetog arhijerejskog sinoda, Patrijaršiskog upravnog odbora i Velikog crkvenog suda), kao i bogoslovija i monaških škola, padaju na teret centralne kase Patrijaršije; episkop, eparhiski crkveni sud, eparhiski upravni odbor i njihovi službenici padaju na teret eparhijske kase; parosi, đakoni i crkvenoopštinski službenici padaju na teret crkvenoopštinske kase, odnosno parohije, a bratstvo manastira i njegovi službenici na teret manastirske kase.

Doprinose za penziono osiguranje Arhijereja, sveštenika, crkvenojerarhiskih i crkvenosamoupravnih činovnika plaćaju u smislu zakonskih uredaba, ona tela koja ih izdržavaju. Posebnu uredbu o ovome doneće Sveti arhijerejski sinod u sporazumu sa Patrijaršiskim upravnim odborom.

Prinadležnosti službenika crkvenih nadleštava imaju biti jednoobrazne, a visinu njihovu određuje Sveti arhijerejski sinod u saglasnosti sa Patrijaršiskim upravnim odborom.

Član 268

Kad ovaj Ustav stupi na snagu prestaju važiti svi zakoni, uredbe i ostali propisi koji se ovom Ustavu protive.

Član 269

Izmene i dopune u ovom Ustavu Srpske pravoslavne crkve od 16 novembra 1931 godine doneo je Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve, i stupaju u život sa danom obnarodovanja u „Glasniku“, službenom listu Srpske Patrijaršije s tim, da se preko Patrijaršiskog upravnog odbora naknadno prikažu Patrijaršiskom savetu.

*

Iz sednice Svetog arhijerejskog sabora držane u Beogradu dana 6/19 maja 1947 godine ASBr. 46/Zap. 144 iz 1947.

Pretsednik Svetog arhijerejskog sabora AEM i PATRIJARH SRPSKI,
GAVRILO, s. r.

Odluke Svetog arhijerejskog sabora u vezi pojedinih propisa ovog Ustava

1. Povećanje broja članova Eparhiskog saveta Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke.

— Sveti arhijerejski sabor pod ASbr. 51/zap. 33 iz 1948 godine usvojio je odluku Svetog arhijerejskog sinoda br. 2540/zap. 693 iz 1947 god. kojom je broj članova Epahiskog saveta Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke izuzetno od propisa čl. 137 Ustava povećan, tako da u isti ulaze iz Arhijerejskog namesništva beogradskog osam sveštenih i osam svetovnih lica, a iz Arhijerejskog namesništva vračarsko-gročanskog tri sveštena i tri svetovna lica.

2. Eparhija češko-moravska u Čehoslovačkoj ustupljena pod jurisdikciju Ruske pravoslavne crkve. — Sveti arhijerejski sabor pod ASbr. 24/zap. 28 iz 1948 godine doneo je odluku kojom se Češko-moravska eparhija ustupa pod jurisdikciju Ruske pravoslavne crkve.

3. Postavljenje i premeštaj stalnog parohiskog sveštenika. — Sveti arhijerejski sabor pod ASbr. 44/zap. 57 iz 1952 godine, doneo je ovu odluku:

„Niko se ne može postaviti za stalnog paroha bez stečaja u smislu člana 166 Crkvenog ustava.

Stalni parohiski sveštenik, ako po svojoj molbi bude premešten na drugu parohiju bez stečaja, gubi stalnost“.

4. Pretvaranja ženskih manastira u muške i obratno. — U vezi čl. 30 i 32 Ustava, Sveti arhijerejski sabor pod ASbr. 7/zap. 40 iz 1954 godine doneo je ovu odluku:

„Pretvaranje ženskih manastira u muške i muških u ženske vrši eparhiski Arhijerej i o tome izveštava Sveti arhijerejski sinod radi znanja.

Zatečeni stalni nastojatelj ili nastojateljica po pretvaranju manastira gube stalnost“.

5. Ukidanje Eparhije budimljansko-polimske. — Sveti arhijerejski sabor pod ASbr.44/zap. 70 iz 1956 godine doneo je ovu odluku:

„Na osnovu čl. 16 Ustava Srpske pravoslavne crkve ukida se Eparhija budimljansko-polimska.

Delovi iz kojih je ova Eparhija bila sastavljena imaju se vratiti i pripojiti onim eparhijama od kojih su i uzeti prilikom formiranja ove Eparhije, i to: Dabrobosanskoj eparhiji vraćaju se ondašnji srezovi: pljevaljski, novovaroški, pribojski i mileševski; Crnogorsko-primorskoj eparhiji ondašnji srezovi: andrijevički do planine Trešnjevik sa ispostavom Plav i Gusinje, beranski sa ispotavom Rožaj i bjelopoljski; Raškoprizrenekoj eparhiji: srez sjenički“.

Izvori

• Ustav Srpske pravoslavne crkve, II izdanje Svetog arhijerejskog sinoda, Beograd, 1957.