Istorija Srba, Hrvata i Slovenaca 2
| ←< 1. glava | ISTORIJA SRBA, HRVATA I SLOVENACA Pisac: Stanoje Stanojević |
3. glava >→ |
Poreklo i seoba Srba, Hrvata i Slovenaca.
Pre nego što su došla na Balkansko Poluostrvo srpska, hrvatska i slovenačka plemena stanovala su u krajevima oko Visle i Dnjepra, i sačinjavala su jednu etničku celinu. Ta su plemena ostala u zajednici još dosta vremena i posle početka raseljavanja pojedinih slovenskih plemena iz stare zajedničke otadžbine.
Kada su se srpska, hrvatska i slovenačka plemena, za vreme seobe naroda, pod pritiskom spoljnjih i unutrašnjih događaja i prilika, počela kretati iz svojih staništa, ona su i dalje ostala u zajednici i zajedno su se pomerala i selila na zapad, jug i jugo-zapad.
Početak pomeranja i seobe srpskih, hrvatskih i slovenačkih plemena pada u V vek, u doba hunske vlasti u istočnoj Evropi. To se pomeranje nastavilo u drugoj polovini V i prvoj polovini VI veka, u doba kad su, posle propasti Huna, Gepidi zavladali zemljama u basenu srednjega Dunava, a znatno je pojačano u drugoj polovini VI veka, kad su Avari osnovali (567 god.) svoju državu u zemljama, kojima su dotle vladali Gepidi. Avari su tom prilikom zavladali onim srpsko-hrvatsko-slovenačkim plemenima, koja su u to doba već doprla bila do Dunava i nalazila se u gepidskoj državi. Ali su i ostali delovi tih plemena došli uskoro posle toga sa i za Avarima u basen srednjega Dunava. Tako su srpska, hrvatska i slovenačka plemena krajem VI veka stanovala pod vlašću Avara u gustim masama na severnim granicama Balkanskog Poluostrva, u basenu srednjega Dunava. Odatle su, kao što je pomenuto, Avari išli u pljačku u Primorje i u Moravsko-vardarsku dolinu. U tim pljačkačkim pohodima učestvovala su uvek i srpsko-hrvatsko-slovenačka plemena.
Početkom VII veka, kada je Vizantija, zbog rata sa Persijom, povukla svu svoju vojsku sa Balkanskog Poluostrva, a avarska država počela slabiti, srpska, hrvatska i slovenačka plemena prodirala su i sama iz basena srednjega Dunava na zapad, jugo-zapad i jug, u Jadransko Primorje i krajeve iznad njega, u Zagorje i u Moravsko-vardarsku dolinu, i počela su se tamo naseljavati. To raseljavanje išlo je dosta sporo, jer slovenski narodi nisu zauzimali novu otadžbinu u vojnim osvajačkim pohodima, kao Tatari i Germani, nego postepenom migracijom svoga življa. Na taj su način i Srbi, Hrvati i Slovenci naselili u prvoj polovini VII veka zemlje, u kojima i sada stanuju.
Kada su se Srbi, Hrvati i Slovenci stalno naselili u svojoj novoj otadžbini, oni su se tu našli u sasvim novim prilikama. Za njih su bile nove ne samo zemlje, u koje su došli, nego je za njih bila nova i kultura, koju su tu našli, i stanovništvo, koje su tu zatekli. Pri dolasku u nove zemlje, oni su znali da zauzimaju pokrajine Rimske imperije, čiji su sjaj, slava i ugled bez sumnje jako uticali na nove poludivlje došljake. Sem starih tradicija, na njih su morali neobično uticati i svi materijalni ostatci stare rimske sile i kulture, koji su bili rasejani po svima krajevima, što su ih oni naselili. Sem toga, oni su došli u dodir sa starim stanovništvom tih krajeva, koje je, i ako zapušteno i podivljalo, ipak zadržalo, osobito u Primorju, tragove stare kulture.
Tako su srpska, hrvatska i slovenačka plemena došla u nove, i geografske i klimatske i kulturne, prilike, u novu sredinu i među nove ljude, koji su, i ako u kulturnoj dekadenciji, imali još uvek veću civilizaciju nego oni. Zbog svega toga morale su kod novih došljaka nastati u novoj otadžbini velike promene u svakom pogledu, u načinu njihovog života, u njihovim pogledima na svet i u njihovom mentalitetu u opšte. Na novoj teritoriji, u novoj sredini, pod uticajem nove i više kulture, njihov način života morao se promeniti, njihova ideologija preobraziti, njihov horizonat proširiti. U vezi s tim morale su se, bar delimice, promeniti i po neke njihove sklonosti i osobine.
Po sebi se razume, da te velike promene nisu izvršene brzo; prilagođavanje novom zemljištu i novim prilikama išlo je i razvijalo se postepeno i trajalo je duže vremena. To prilagođavanje izazivalo je bez sumnje često, na mnogim mestima i u raznim pravcima, velike krize, koje su morale ostavljati dubokog traga u narodnom životu, i koje su često završavane kompromisom između starih i novih navika i prilika.