Zločini u Gračacu

Saopštenje BR. 22.
Zemaljska komisija Hrvatske za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača

Dana 14. aprila 1941. ušla je italijanska vojska u Gračac. Pod zaštitom italijanske vojske dolaze i ustaše, te uspostavljaju ustaški stan.
Ustaški stan u Gračacu sastojao se od gimnazijalaca iz Gospića i seoskih mladića iz Perušića (svi između 17 do 22 godine) ukupno njih oko 18. te Gračačkih koljača Došena, Izmailovića, Ante Pavičića, a iz Gospića dvojice braće Balen i Naglića, sve pod vodstvom "poverenika" Gabele Šikića mlađeg.

Krajem maja 1941. na očigled italijanske komande mesta u Gračacu ustaše su po Gračacu i bližoj okolici pohapsili oko 80 najistaknutijih naših građana, među njima srpsko pravoslavnog protu Mandića, lekara dr. Veljka Torbicu, opšinskog blagajnika Proku Lalića, oficijala kotarskog suda Stevu Gačešu i druge.

Uhapšene su odveli u ustaški stan i mučili ih svakojako. Proti Mandiću starcu od preko 60 godina čupali su i palili bradu i kosu, rezali lice sa nožićima za brijanje, te mu izlomili udove isprebijali ga tako, da su ga kasnije u kamion morali unijeti u šatorskom krilu, jer je bio tako izlomljen, da ga se na rukama nije moglo nositi. Nakon toga su ga zverski ubili. Vrisak i zapomaganje žrtava čuo se iz ustaškog stana osobito noću. Ne mogu spavati od jauka mučenih. No italijanska okupaciona vojna vlast ništa nije preduzela da se ovo divljanje ustaša zaustavi.

Ovako izmučene uhapšenike odvezli su ustaše kamionima na očigled italijanskih oficira. Ove uhapšenike ustaše odvoze do Metka, do t.zv. Plantaža i tu su ih opet mučili. Lekaru dr. Torbici isekli su kožu na prsima i pod nju gurali sol, ogulili mu kožu s glave (skalpirali ga) i konačno mu živom izvadili srce. Nakon tih mučenja ubijaju te ljude, a neke još žive bacaju u bezdan. Italijani za sve to znaju, ali ne sprečavaju ustaše, čak šta više Italijani za sve to znaju, ali ne sprečavaju ustaše, čak šta vi-še italijanska vojska pod pretnjom smrtne kazne oduzima stanovništvu oružje, a onda u julu 1941. god. napušta Gračac i goloruki narod predaje ustašama. Ustaški stan seli se u kuću ubijenog prote Mandića. Podrum te kuće postaje mučilište za Srbe, muškarce i žene, nejaku djecu i starce, iz Gračaca i okolice. Živima kopaju oči, režu uši, nosove i jezike, kidaju remenje sa leđiju, prebijaju udove, sve ih pale. Vrše silovanja i nad djevojčicama od 12 god. i na staricama od 60 i 70 god. Tako je 17 ustaša silovalo 60 godišnju staricu Darinku Ugrica iz Gračaca, a zatim su je živu rezali i konačno ubili.

Lješine, a neke još i žive, iz ustaškog stana vozio je na kolima Ante Tiljak iz Tiljkovog gaja kraj Gračaca, pa ih onda bacaju u bezdane u gračačkim barama, od kojih bezdana najpoznatiji je Tučić. Neke su zakopali, ni puni pedalj ispod zemlje, u vrtu kuće, gdje se nalazio ustaški stan. Računa se, da su ustaše tako, u samom ustaškom stanu, pobili oko 400 osoba.
Istovremeno ustaše iz Gračačkog ustaškog stana obilaze okolna srpska sela i zaselke, pljačkaju, pale i ubijaju sve, muško i ženske, staro i mlado, što nije uspjelo na vrijeme pobjeći u šumu.

U selu Štikadi, pošto su iz tog sela pobrali i nakon mučenja, pobili sve muškarce, koji nisu uspjeli pobjeći, jednog su dana pobrali žene i djecu, njih oko 100, odveli ih na bare, kraj samog sela, te ih prisilili da sami sebi kopaju grob.
Zatim su ih sve pobili krampovima, lopatama i kolcima, te ih pobacali u te jame. Samo iz tog sela pobijeno je tada oko 400 osoba.
Talijanska vojska nalazi se posvuda naokolo osigurava i potstrekava, te mirno posmatra sve ovo divljaštvo.

Ovo ustaško divljanje trajalo je do 27. jula 1941. kad su Gračac napale prve partizanske grupe. Ustaše su tada svi pobjegli.
Pretsjednik u.z. St. Canica Opačić pukovnik u.r.