Zakon o privrednim društvima (Republika Srpska)/I

ZAKON O PRIVREDNIM DRUŠTVIMA

Dio prvi

OSNOVNE ODREDBE

1. Osnovna načela

Predmet zakona

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se osnivanje privrednih društava, upravljanje društvima, prava i obaveze osnivača, ortaka, članova i akcionara, povezivanje i reorganizacija (statusne promjene i promjene pravne forme privrednih društava) i likvidacija privrednih društava.

Pojam i pravne forme privrednih društava

Član 2.

(1) Privredno društvo je pravno lice koje osnivaju pravna i/ili fizička lica radi obavljanja djelatnosti u cilju sticanja dobiti.

(2) Pravne forme privrednih društava u smislu ovog zakona su ortačko društvo, komanditno društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću i akcionarsko društvo (otvoreno i zatvoreno).

(3) Pored pravnih formi privrednih društava iz stava 2. ovog člana, posebnim zakonom mogu se odrediti i druge pravne forme društava.

Organizacioni dio

Član 3.

(1) Privredno društvo, domaće ili strano, može formirati jednu ili više poslovnih jedinica (ogranaka).

(2) Poslovna jedinica je organizacioni dio privrednog društva koja nema svojstvo pravnog lica. Poslovna jedinica ima mjesto poslovanja i zastupnike, a poslove sa trećim licima obavlja u ime i za račun privrednog društva.

(3) Poslovna jedinica se registruje u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija poslovnih subjekata.

Vrijeme trajanja privrednog društva

Član 4.

Privredno društvo osniva se na neodređeno vrijeme, ako u osnivačkom aktu nije određeno da društvo traje do određenog vremena, nastupanja određenog događaja ili postizanja određenog cilja.

Djelatnost privrednog društva

Član 5.

(1) Privredno društvo može obavljati sve zakonom dozvoljene djelatnosti.

(2) Djelatnosti za koje je zakonom propisano da se mogu obavljati samo na osnovu saglasnosti, dozvole ili drugog akta nadležnog organa, mogu se obavljati po dobijanju te dozvole, saglasnosti ili drugog akta nadležnog organa.

(3) Djelatnosti za koje je posebnim zakonom propisano da se obavljaju u određenoj pravnoj formi privrednog društva, ne mogu se obavljati u drugoj pravnoj formi društva.

Uslovi za obavljanje djelatnosti

Član 6.

(1) Privredno društvo može da obavlja djelatnost u prostoru koji ispunjava uslove u pogledu tehničke opremljenosti, zaštite na radu i zaštite i unapređivanja životne sredine, kao i druge propisane uslove.

(2) Ispunjenost uslova iz stava 1. ovog člana provjerava nadležni organ u postupku redovnog inspekcijskog nadzora.

(3) Privredno društvo može da počne da obavlja djelatnost koja obuhvata proizvodnju, promet, distribuciju, preradu i uskladištenje materija opasnih i štetnih po zdravlje ljudi i životnu sredinu, ako nadležni organ rješenjem utvrdi ispunjenost uslova iz stava 1. ovog člana.

2. Osnivanje

Osnivački akt i drugi akti

Član 7.

(1) Privredna društva osnivaju se osnivačkim aktom koji ima formu ugovora o osnivanju ako ga osniva više osnivača ili odluke o osnivanju ako ga osniva jedan osnivač.

(2) Lica koja u smislu ovog zakona osnivaju privredno društvo su osnivači društva. Svi osnivači privrednog društva potpisuju osnivački akt.

(3) Osnivački akt privrednog društva notarski se obrađuje i ima sadržinu utvrđenu ovim zakonom za tu pravnu formu privrednog društva.

(4) Pored osnivačkog akta, ortačko i komanditno društvo mogu imati i ugovor ortaka društva, društvo sa ograničenom odgovornošću može imati i ugovor članova društva, a akcionarsko društvo i statut.

(5) Osnivači i lica koja u skladu sa ovim zakonom nakon osnivanja pristupe ortačkom društvu su ortaci, komanditnom društvu – ortaci, odnosno komplementari i komanditori, društvu sa ograničenom odgovornošću – članovi društva, a akcionarskom društvu – akcionari.

3. Registracija i objavljivanje registracije

Sticanje svojstva pravnog lica

Član 8.

Privredno društvo stiče svojstvo pravnog lica trenutkom upisa u sudski registar na način propisan zakonom kojim se uređuje registracija poslovnih subjekata (u daljem tekstu: registar).

Registracija i objavljivanje

Član 9.

Registracija podataka o privrednom društvu i objavljivanje registracije vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija poslovnih subjekata.

Dejstvo registracije i objavljivanja u odnosu na treća lica

Član 10.

(1) Smatra se da treća lica znaju za registrovane podatke o privrednom društvu nakon njihovog objavljivanja ili objavljivanja izvoda iz tih podataka ili dokumenata na osnovu kojih je izvršena registracija sa upućivanjem na njih.

(2) Smatra se da treća lica znaju ili da prema okolnostima slučaja mogu znati za podatke i dokumenta iz stava 1. ovog člana i prije objavljivanja, a nakon deponovanja u registar, ako privredno društvo to dokaže.

(3) Ako se objavljeni podaci razlikuju od registrovanih podataka, za privredno društvo se kao tačan uzima podatak iz registra, tako da ono u odnosima sa trećim licima ne može isticati podatke koji su objavljeni, ako su se treća lica pouzdala u podatke iz registra.

Ništavost registracije osnivanja

Član 11.

(1) Registracija osnivanja privrednog društva ništava je u slučajevima propisanim ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje registracija poslovnih subjekata.

(2) Registracija osnivanja i registracija drugih podataka privrednog društva ništava je ako:

a) je broj osnivača manji od broja utvrđenog ovim zakonom,
b) ne postoji pravna i poslovna sposobnost svih osnivača,
v) osnivački akt nije sastavljen u propisanoj formi,
g) osnivački akt ne sadrži podatke o poslovnom imenu društva, vrijednosti i vrsti uloga svakog osnivača ili iznosa osnovnog kapitala koji je propisan ovim zakonom ili o djelatnosti društva,
d) minimalni iznos uloga nije uplaćen u skladu sa ovim zakonom i
đ) je djelatnost društva nezakonita ili suprotna javnom interesu.

(3) Ako je osnov ništavosti registracije privrednog društva moguće otkloniti, nadležni sud nakon pokretanja postupka za utvrđivanje ništavosti određuje rok od najduže 90 dana za otklanjanje nedostataka i za to vrijeme zastaje sa postupkom.

(4) Ništavost registracije nema pravno dejstvo na pravne poslove tog društva sa savjesnim trećim licima.

(5) Utvrđenjem ništavosti registracije privrednog društva, članovi i akcionari postaju solidarno odgovorni za namirenje potraživanja povjerilaca društva.

4. Odgovornost osnivača i drugih lica

Odgovornost za obaveze prije registracije društva

Član 12.

(1) Osnivači društva i druga lica za obaveze preuzete u vezi sa osnivanjem privrednog društva, odgovaraju solidarno cjelokupnom svojom imovinom, ako ugovorom sa trećim licima koja imaju potraživanja po tom osnovu nije drugačije određeno.

(2) Za obaveze iz stava 1. ovog člana privredno društvo odgovara solidarno sa osnivačima ili drugim licima iz stava 1. ovog člana ako nakon registracije preuzme te obaveze, u skladu sa ovim zakonom.

Ulozi, imovina, osnovni kapital i odgovornost za uloge

Član 13.

(1) Ortaci, članovi i akcionari privrednog društva dužni su da ulože svoje ugovorene uloge u imovinu društva u skladu sa ovim zakonom, osnivačkim aktom, ugovorom ili drugim aktom društva.

(2) Na osnovu uloga iz stava 1. ovog člana ortaci, odnosno članovi društva stiču udio u društvu, a akcionari akcije društva.

(3) Lica iz stava 1. ovog člana koja ne izvrše obaveze u vezi sa osnivanjem privrednog društva ili daju netačne podatke o ulogu, odgovaraju društvu za prouzrokovanu štetu.

(4) Na izvršenje obaveza prema privrednom društvu u vezi sa ulogom u imovinu društva primjenjuju se odredbe ovog zakona i zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi.

(5) Ako lica iz stava 1. ovog člana ne ulože ugovorene nenovčane uloge, mogu odlučiti da ulože novčani iznos jednak vrijednosti neuloženog nenovčanog uloga, po prethodnoj saglasnosti društva.

(6) Kada je predmet uloga pravo svojine, svi uneseni ulozi u imovinu privrednog društva svojina su društva i ne mogu biti korišćeni od ortaka, članova i akcionara kao njihova lična imovina.

(7) Lica iz stava 1. ovog člana, privredno društvo ne može da oslobodi od odgovornosti ili da im umanji obaveze po osnovu odgovornosti.

(8) Lica iz stava 1. ovog člana nemaju pravo na vraćanje uloga ili na kamatu na ulog u privredno društvo. Plaćanja privrednog društva po osnovu povlačenja i poništenja akcija ili sticanja sopstvenih akcija ili udjela, kao i druga plaćanja tim licima u skladu sa ovim zakonom ne smatraju se vraćanjem uloga ili plaćanjem kamate na uloge.

(9) U slučaju prenosa udjela, odnosno akcija, ako ovim zakonom nije drugačije uređeno, prenosilac i sticalac odgovorni su solidarno za obaveze prenosioca u vezi sa ulogom nastale prije tog prenosa.

(10) Prava privrednog društva po osnovu odgovornosti iz st. 1. do 9. ovog člana, ostvaruje društvo ili ortak, odnosno član i akcionar koji ima ili zastupa najmanje 5 % osnovnog kapitala društva.

(11) Imovinu društva u smislu ovog zakona čini pravo svojine i druga imovinska prava koje društvo ima na ulozima ili je steklo poslovanjem.

(12) Osnovni kapital društva u smislu ovog zakona jeste ukupna vrijednost udjela, odnosno akcija u društvu.

(13) Neto kapital društva u smislu ovog zakona jeste razlika između ukupne vrijednosti imovine i ukupnih obaveza društva.

Procjena nenovčanih uloga

Član 14.

(1) Nenovčanim ulozima u smislu ovog zakona smatraju se ulozi u stvarima i pravima, udjelima i akcijama u drugim društvima, kao i u radu i uslugama.

(2) Vrijednost nenovčanih uloga ortačkog društva i komanditnog društva, kao i društva sa ograničenom odgovornošću i zatvorenog akcionarskog društva, utvrđuju sporazumno ortaci, članovi ili akcionari u skladu sa osnivačkim aktom.

(3) Ako se vrijednost nenovčanog uloga ne utvrdi na način iz stava 2. ovog člana, ortaci, članovi ili akcionari mogu procjenu vrijednosti tog uloga povjeriti ovlašćenom procjenjivaču ili podnijeti zahtjev da ga u vanparničnom postupku odredi sud.

(4) Procjenu vrijednosti nenovčanih uloga otvorenog akcionarskog društva vrši ovlašćeni procjenjivač koga biraju osnivači, odnosno upravni odbor sa liste ovlašćenih procjenjivača ili nadležni sud u vanparničnom postupku na zahtjev osnivača ili upravnog odbora društva.

Zloupotreba pravnog lica

Član 15.

(1) Komanditori komanditnog društva, kao i članovi društva sa ograničenom odgovornošću i akcionari akcionarskog društva mogu prema trećim licima lično odgovarati za obaveze društva ako zloupotrijebe privredno društvo za nezakonite ili prevarne ciljeve ili ako sa imovinom privrednog društva raspolažu kao sa sopstvenom imovinom na način kao da privredno društvo kao pravno lice ne postoji.

(2) Lica iz stava 1. ovog člana odgovorna su za obaveze društva solidarno.

(3) Odgovornost iz st. 1. i 2. ovog člana utvrđuje nadležni sud, pri čemu uzima u obzir sve okolnosti u vezi sa zloupotrebom, a naročito da se opšti princip ograničene odgovornosti ne primjenjuje na slučajeve iz stava 1. ovog člana.

5. Sjedište i poslovno ime

Sjedište

Član 16.

(1) Sjedište privrednog društva je mjesto iz koga se upravlja poslovima društva.

(2) Sjedište privrednog društva određuje se osnivačkim aktom i registruje se u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija poslovnih subjekata.

Poslovno ime (firma)

Član 17.

(1) Poslovno ime je naziv pod kojim privredno društvo posluje.

(2) Poslovno ime privrednog društva ne može da bude zamjenljivo sa poslovnim imenom drugog privrednog društva, niti da izaziva zabunu o privrednom društvu ili o njegovoj djelatnosti.

Obavezni sadržaj

Član 18.

(1) Poslovno ime ortačkog društva sadrži oznaku „ortačko društvo“ ili skraćenicu „o. d.“ ili „od“.

(2) Poslovno ime komanditnog društva sadrži oznaku „komanditno društvo“ ili skraćenicu „k. d.“ ili „kd“.

(3) Poslovno ime društva s ograničenom odgovornošću sadrži oznaku „društvo s ograničenom odgovornošću“ ili skraćenicu „d. o. o.“ ili „doo“.

(4) Poslovno ime akcionarskog društva sadrži oznaku „akcionarsko društvo“ ili skraćenicu „a. d.“ ili „ad“.

(5) Poslovno ime privrednog društva u postupku likvidacije sadrži i oznaku „u likvidaciji“ a u postupku stečaja „u stečaju“.

Skraćeno ili modifikovano poslovno ime

Član 19.

Privredno društvo može u poslovanju, pored poslovnog imena da koristi i jedno ili više modifikovanih i/ili skraćenih poslovnih imena, ako su ta imena navedena u osnivačkom aktu, pod istim uslovima i na način pod kojima se koristi poslovno ime.

Ograničenja korišćenja nacionalnih ili službenih imena i znakova

Član 20.

(1) Poslovno ime privrednog društva može da sadrži naziv Republike Srpske ili jedinice lokalne samouprave, kao i njihova obilježja ili oznake koje ih podražavaju, uz prethodnu saglasnost nadležnog organa.

(2) Poslovno ime privrednog društva može da sadrži ime ili simbole strane države ili međunarodne organizacije, u skladu sa propisima te države, odnosno međunarodne organizacije.

(3) Poslovno ime ne može da sadrži ili da podražava službene znakove za kontrolu i garanciju kvaliteta.

Ograničenja korišćenja ličnih imena

Član 21.

(1) Poslovno ime privrednog društva može da sadrži ime ili dio imena fizičkog lica, uz njegovu saglasnost, a ako je to lice umrlo, uz saglasnost svih nasljednika prvog nasljednog reda.

(2) Ako privredno društvo svojim poslovanjem ili na drugi način povređuje čast i ugled lica čije je ime uneseno u njegovo poslovno ime, to lice, odnosno njegovi nasljednici ako je ono umrlo, ima pravo da traži brisanje njegovog imena iz poslovnog imena društva.

Upotreba poslovnog imena i drugih podataka u dokumentima

Član 22.

(1) Poslovna pisma i drugi dokumenti privrednog društva, uključujući i one u elektronskoj formi, koji su upućeni trećim licima sadrže sljedeće podatke: poslovno ime i pravnu formu društva; sjedište; registar u koji je registrovano i broj registracije društva; poslovno ime i sjedište banke kod koje ima račun; broj računa, kao i poreski identifikacioni broj.

(2) Poslovna pisma i drugi dokumenti društva sa ograničenom odgovornošću, zatvorenog i otvorenog akcionarskog društva, pored podataka iz stava 1. ovog člana, sadrže i podatke o osnovnom kapitalu društva sa naznakom koliko je od toga uplaćeni i uneseni, a koliko upisani kapital.

(3) Poslovna pisma i druga dokumenta jednočlanog društva sa ograničenom odgovornošću i akcionarskog društva sadrže naznaku da je riječ o jednočlanom društvu.

Jezik i pismo poslovnog imena

Član 23.

(1) Poslovno ime privrednog društva je na jednom od jezika i pisama koji su u službenoj upotrebi u Republici Srpskoj.

(2) Poslovno ime privrednog društva može biti i na stranom jeziku, odnosno može da sadrži i pojedine strane riječi, ako one čine ime, odnosno poslovno ime ortaka, člana ili akcionara ili njihov robni ili uslužni žig, odnosno ako su uobičajene u jeziku koji je u službenoj upotrebi, odnosno ako su u pitanju riječi na takozvanom mrtvom jeziku.

Ograničenja prenosa poslovnog imena

Član 24.

(1) Poslovno ime privrednog društva može se prenijeti na drugo lice samo zajedno sa imovinom ili sa najmanje 30 % knjigovodstvene vrijednosti imovine iskazane u posljednjem godišnjem bilansu stanja (imovina velike vrijednosti).

(2) Za prenos poslovnog imena koje sadrži lično ime nekog lica potrebna je saglasnost tog lica, a ako je umrlo, saglasnost njegovih nasljednika.

(3) Odluka o promjeni poslovnog imena donosi se na način određen osnivačkim aktom.

6. Zastupanje i zastupnici

Zastupnici i njihova ovlašćenja

Član 25.

(1) Zastupnik privrednog društva dužan je prema privrednom društvu da poštuje sva ograničenja ovlašćenja na zastupanje utvrđena osnivačkim aktom, ugovorom ortaka ili članova društva, statutom ili odlukom nadležnog organa društva.

(2) Zastupnik privrednog društva koji prekorači ograničenja ovlašćenja iz stava 1. ovog člana odgovoran je za štetu koja se time prouzrokuje privrednom društvu ili trećem licu sa kojim je posao zaključen.

(3) Ograničenja ovlašćenja iz stava 1. ovog člana, objavljena ili neobjavljena, privredno društvo ne može isticati prema trećim licima. Ograničenja ovlašćenja za zastupanje, koja se sastoje u zastupanju od dva ili više lica zajedno, može se isticati prema trećim licima u skladu sa članom 10. ovog zakona.

(4) Pravni poslovi zastupnika privrednog društva izvan djelatnosti društva navedenih u osnivačkom aktu, obavezuju društvo, osim ako ne dokaže da je treće lice znalo ili je prema okolnostima slučaja moglo znati da su ti poslovi izvan te djelatnosti, s tim da objavljivanje samo po sebi nije dovoljan dokaz za to.

(5) Objavljeni podaci u vezi sa licima koja su ovlašćena da zastupaju društvo, obavezuju društvo i kada postoje nepravilnosti u njihovom izboru, a na to se mogu pozivati i treća lica ako društvo ne dokaže da su treća lica znala ili mogla znati za te nepravilnosti.

Pojam prokure

Član 26.

(1) Prokura je zakonska forma ovlašćenja kojim privredno društvo ovlašćuje jedno ili više lica za zaključivanje pravnih poslova i radnji u vezi sa djelatnošću društva.

(2) Ako u prokuri nije izričito navedeno da je data za poslovnu jedinicu smatra se da je prokura data za cijelo privredno društvo.

(3) Prokura ne sadrži ovlašćenje za zaključivanje poslova koji se odnose na otuđenje i opterećenje nepokretnosti. Ovlašćenja iz prokure ne mogu se ograničiti i prokura se ne može dati na određeno vrijeme niti se može vezati za određene uslove.

(4) Ograničenja ovlašćenja prokuriste nemaju dejstvo prema trećim licima.

Izdavanje i vrste

Član 27.

(1) Prokuru daje privredno društvo jednom licu ili većem broju lica kao pojedinačnu ili zajedničku.

(2) Ako je prokura data većem broju lica kao pojedinačna, svaki prokurista ima sva zastupnička ovlašćenja iz prokure u skladu sa ovim zakonom.

(3) Ako je prokura data većem broju lica kao zajednička, pravni poslovi koje zaključuju ili radnje koje preduzimaju punovažni su samo uz saglasnost svih tih lica, a izjave volje trećih lica i njihove pravne radnje koje se u tom slučaju učine prema jednom prokuristi, smatra se da su učinjene svim prokuristima.

(4) Prokura se daje u pisanom obliku.

(5) Prokura se može dati samo fizičkom licu.

(6) Prokura je neprenosiva.

Potpisivanje

Član 28.

Prokurista potpisuje privredno društvo pod svojim punim imenom, sa jasnom naznakom svog svojstva koje proizlazi iz prokure sa oznakom "pp".

Prestanak

Član 29.

(1) Prokuru privredno društvo može da opozove u svako doba.

(2) Privredno društvo ne može da se odrekne prava da opozove prokuru.

(3) Ako je prokura opozvana, prokurista može prema privrednom društvu ostvarivati prava koja proizlaze iz ugovora na kome je izdavanje prokure zasnovano.

(4) Prokura ne prestaje po osnovu smrti ili prestanka jedinog člana ili akcionara društva koje je dalo prokuru.

Registracija

Član 30.

(1) Zakonski zastupnik privrednog društva podnosi prijavu u sudski registar za upis izdavanja i opoziva prokure.

(2) Pri registraciji prokurista deponuje svoj potpis, sa oznakom koja označava njegovo svojstvo.

(3) Prokura koja nije upisana u sudski registar ne proizvodi pravno dejstvo.

7. Lica koja imaju dužnost prema društvu

Osnovna načela

Član 31.

(1) Dužnosti prema privrednom društvu u skladu sa ovim zakonom imaju:

a) ortaci ortačkog društva i komplementari komanditnog društva,
b) lica koja se u skladu sa ovim zakonom smatraju kontrolnim članovima društva sa ograničenom odgovornošću ili kontrolnim akcionarima akcionarskog društva,
v) zastupnici društva,
g) članovi upravnog odbora, članovi izvršnog odbora, članovi odbora za reviziju i interni revizor društva sa ograničenom odgovornošću i akcionarskog društva,
d) lica koja imaju ugovorna ovlašćenja da upravljaju poslovima privrednog društva i
đ) likvidacioni upravnik privrednog društva.

(2) Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da rade u interesu privrednog društva.

Dužnost pažnje i pravilo poslovne procjene (prosuđivanje)

Član 32.

(1) Lica iz člana 31. stav 1. ovog zakona dužna su da u tom svojstvu izvršavaju svoje poslove savjesno, sa pažnjom dobrog privrednika, u razumnom uvjerenju da djeluju u najboljem interesu privrednog društva.

(2) Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da svoju procjenu zasnivaju na informacijama i mišljenjima lica stručnih za odgovarajuću oblast za koje vjeruju da su u tom pogledu savjesna i kompetentna.

(3) Lice koje postupa u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana nije odgovorno za štetu koja iz takve procjene nastane za privredno društvo.

Dužnost lojalnosti

Član 33.

(1) Lica iz člana 31. stav 1. ovog zakona dužna su da postupaju savjesno i lojalno prema privrednom društvu.

(2) Lica iz stava 1. ovog člana koja imaju lični interes dužna su da: ne koriste imovinu privrednog društva u ličnom interesu; ne koriste povlašćene informacije u privrednom društvu za lično bogaćenje; ne zloupotrebljavaju pozicije u privrednom društvu za lično bogaćenje; ne koriste poslovne mogućnosti privrednog društva za svoje lične potrebe i sl. (u daljem tekstu: dužnost lojalnosti).

Lični interes i povezana lica

Član 34.

(1) Lični interes u smislu člana 33. ovog zakona postoji ako je lice iz člana 31. stav 1. ovog zakona ili član njegove porodice:

a) ugovorna strana u pravnom poslu sa privrednim društvom,
b) u finansijskom odnosu sa licem iz pravnog posla ili radnje koje zaključuje ugovor sa privrednim društvom ili koje ima finansijske interese u tom poslu ili radnji, po osnovu kojih se razumno može očekivati da utiču na njegovo postupanje suprotno interesu privrednog društva i
v) pod kontrolnim uticajem strane iz pravnog posla ili radnje ili lica koje ima finansijski interes u pravnom poslu ili radnji, tako da se osnovano može očekivati da utiču na njegovo postupanje suprotno interesu privrednog društva.

(2) Pod članovima porodice lica iz stava 1. ovog člana smatraju se:

a) njegov bračni drug, roditelji, brat ili sestra tog bračnog druga,
b) njegovo dijete, roditelji, brat, sestra, unuk ili bračni drug bilo koga od ovih lica,
v) njegov krvni srodnik u pravoj liniji i u pobočnoj liniji do drugog stepena srodstva, usvojilac i usvojenik, srodnik po tazbini zaključno sa prvim stepenom i
g) druga lica koja sa tim licem žive u zajedničkom domaćinstvu.

(3) Lica iz stava 1. t. b) i v) i stava 2. ovog člana smatraju se povezanim licima u smislu ovog zakona (u daljem tekstu: povezana lica).

Odobrenje pravnog posla iz sukoba interesa

Član 35.

(1) Lice koje zaključuje pravni posao sa privrednim društvom ne povređuje pravilo sukoba interesa iz člana 34. ovog zakona i nije odgovorno za naknadu štete koja proizađe iz sukoba interesa, ako je pravni posao odobren u dobroj vjeri:

a) od svih drugih ortaka koji nemaju lični interes (u slučaju ortačkog društva), svih komplementara koji nemaju lični interes (u slučaju komanditnog društva), ako osnivačkim aktom nije određeno da o tome odlučuje većina ortaka, odnosno komplementara u skladu sa osnivačkim aktom,
b) većinom glasova skupštine članova koji nemaju lični interes (u slučaju društva sa ograničenom odgovornošću) i
v) većinom glasova članova upravnog odbora koji nemaju interesa u tom poslu, a u slučaju da takva većina ne postoji, većinom glasova akcionara koji nemaju lični interes (u slučaju akcionarskog društva).

(2) Odobrenje pravnog posla iz stava 1. ovog člana punovažno je ako su ortacima, članovima društva, članovima upravnog odbora ili akcionarima koji o tome odlučuju sve materijalne činjenice povezane sa ličnim interesom bile otkrivene ili inače poznate.

(3) U slučaju odobrenja pravnog posla sa akcionarskim društvom od upravnog odbora u kome postoji sukob interesa o tom odobrenju i pravnom poslu obavještava se skupština akcionara na prvoj narednoj sjednici.

(4) Lice koje zaključuje pravni posao sa privrednim društvom ne povređuje pravilo sukoba interesa iz člana 34. ovog zakona, odnosno nije odgovorno za naknadu štete koja proizađe iz sukoba interesa, ako dokaže da je pravni posao u vrijeme zaključenja ili u vrijeme izvršenja u interesu privrednog društva.

(5) Pravni posao u kome u skladu sa članom 34. ovog zakona postoji sukob interesa a koji nije odobren u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana ili za koji nije pružen dokaz iz stava 4. ovog člana, ništav je.

(6) Ako privredno društvo ne odobri pravni posao u kome postoji sukob interesa, lica iz člana 13. stav 10. ovog zakona mogu ostvarivati prava utvrđena ovim zakonom.

Zabrana konkurencije

Član 36.

(1) Lica iz člana 31. stav 1. ovog zakona ne mogu direktno ili indirektno (preko povezanih lica) biti angažovana u drugom privrednom društvu konkurentske djelatnosti, osim ako za to dobiju odobrenje u skladu sa članom 35. ovog zakona.

(2) Zabrana iz stava 1. ovog člana uključuje naročito:

a) zaposlenje,
b) svojstvo preduzetnika,
v) svojstvo ortaka ili komplementara,
g) svojstvo kontrolnog člana ili akcionara,
d) svojstvo člana organa društva iz člana 31. stav 1. tačka g) ovog zakona,
đ) zastupnike društva,
e) likvidacionog upravnika društva i
ž) lica koja imaju ugovorna ovlašćenja da upravljaju poslovima privrednog društva.

(3) Osnivačkim aktom privrednog društva može da se odredi da zabrana iz st. 1. i 2. ovog člana važi i nakon prestanka tih svojstava, ali ne duže od dvije godine.

Posljedice povrede pravila sukoba interesa i zabrane konkurencije

Član 37.

(1) Povreda sukoba interesa i zabrane konkurencije daje privrednom društvu, pored prava na naknadu štete i pravo da se:

a) poslovi koje izvrši to lice za svoj račun priznaju kao poslovi izvršeni za račun privrednog društva,
b) privrednom društvu preda svaki novčani iznos koji je ostvaren od poslova koji su obavljeni za račun tog lica i
v) sva potraživanja koja proizlaze iz posla izvršenog za račun tog lica, ustupe privrednom društvu.

(2) Prava koje privredno društvo ima po osnovu povrede sukoba interesa i pravila konkurencije može ostvarivati privredno društvo i ortak, član ili akcionar koji ima ili zastupa najmanje 5 % osnovnog kapitala društva, u roku od 60 dana od dana saznanja za učinjenu povredu, odnosno tri godine od dana učinjene povrede.

Dužnost čuvanja poslovne tajne

Član 38.

(1) Poslovnom tajnom smatra se informacija o poslovanju određena osnivačkim aktom, aktom ili ugovorom ortaka ili ugovorom članova društva, odnosno osnivačkim aktom ili statutom akcionarskog društva, za koju je očigledno da bi prouzrokovala znatnu štetu privrednom društvu ako dođe u posjed trećeg lica.

(2) Informacija čije je objavljivanje obavezno u skladu sa zakonom ili koje su u vezi sa povredom zakona, dobre poslovne prakse ili principa poslovnog morala, uključujući i informaciju za koju postoji osnovana sumnja na postojanje korupcije, ne može se smatrati poslovnom tajnom privrednog društva i objavljivanje ove informacije je zakonito, ako ima za cilj da zaštiti javni interes.

(3) Lica iz člana 31. ovog zakona odgovorna su za štetu prouzrokovanu privrednom društvu ako u pogledu čuvanja poslovne tajne, odnosno njenog saopštavanja nisu postupali u skladu sa zakonima i drugim propisima.

(4) Privredno društvo dužno je da pruži potpunu zaštitu licu koje postupajući savjesno u dobroj vjeri ukazuje nadležnim organima na postojanje korupcije.

Promjena pravila dužnosti prema privrednom društvu

Član 39.

(1) Ortačko društvo, komanditno društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću ili zatvoreno akcionarsko društvo mogu pored dužnosti prema privrednom društvu utvrđenih u čl. 32. i 34, kao i čl. 36. i 38. ovog zakona, utvrditi i druge dužnosti.

(2) Privredno društvo iz stava 1. ovog člana, uključujući i otvoreno akcionarsko društvo može osnivačkim aktom ili ugovorom ortaka ili ugovorom članova, odnosno osnivačkim aktom ili statutom akcionarskog društva utvrditi poslove, vrstu i način obavljanja poslova, kao i mjesto obavljanja poslova koji ne predstavljaju zabranu konkurencije privrednom društvu.

8. Individualna i derivativna tužba

Individualna tužba ortaka, člana i akcionara

Član 40.

(1) Ortak, član ili akcionar privrednog društva ima pravo da podnese individualnu tužbu u svoje ime protiv bilo kog lica iz člana 31. stav 1. ovog zakona za naknadu štete koju mu to lice prouzrokuje povredom dužnosti utvrđenih u skladu sa ovim zakonom.

(2) U slučaju ortačkog društva, dužnosti prema društvu su istovremeno i dužnosti prema ortacima društva, ako osnivačkim aktom ili ugovorom ortaka društva nije drukčije određeno.

(3) Tužbu iz stava 1. ovog člana podnosi jedno lice u svoje ime ili za više lica koja djeluju zajedno u njihovo ime.

Derivativna tužba komanditora, člana i akcionara

Član 41.

(1) Komanditor komanditnog društva, član društva sa ograničenom odgovornošću ili akcionar akcionarskog društva, imaju pravo da podnesu tužbu u svoje ime a za račun društva protiv bilo kog lica iz člana 31. stav 1. ovog zakona, radi naknade štete prouzrokovane privrednom društvu od tih lica povredom dužnosti koje imaju prema društvu u skladu sa ovim zakonom (u daljem tekstu: derivativna tužba).

(2) Derivativnu tužbu može da podnese samo komanditor, član ili akcionar ako su ispunjeni sljedeći uslovi:

a) ako ima svojstvo komanditora, člana ili akcionara u vrijeme podnošenja tužbe ili ako to svojstvo stekne po osnovu pribavljanja udjela ili akcija od lica koje je imalo to svojstvo u vrijeme podnošenja tužbe,
b) ako posjeduje udjele ili akcije u privrednom društvu koji predstavljaju najmanje 5 % osnovnog kapitala društva pri čemu se njihovi udjeli ili akcije računaju zajedno i
v) ako je prije podnošenja tužbe pisanim putem zahtijevao od privrednog društva da podnese tužbu a taj zahtjev je odbijen, odnosno po tom zahtjevu nije postupljeno u roku od 30 dana od dana podnošenja.

(3) Zahtjev iz stava 2. tačka v) ovog člana podnosi se u komanditnom društvu svim komplementarima, u društvu sa ograničenom odgovornošću i akcionarskom društvu, direktoru ili članovima upravnog odbora ili drugim licima koja imaju ovlašćenje da podnesu tužbu.

(4) Lica iz stava 2. ovog člana dužna su da uz derivativnu tužbu prilože i dokaze da su prethodno preduzela radnje iz stava 2. tačka v) ovog člana.

(5) Postupak po derivativnoj tužbi ne može biti okončan vansudskim putem.

(6) Ostvarena naknada štete po derivativnoj tužbi pripada privrednom društvu, a lice koje je podnijelo tužbu ima pravo na naknadu troškova.

(7) Odredbe st. 1. do 6. ovog člana ne primjenjuju se na ortačko društvo, osim ako osnivačkim aktom ili ugovorom ortaka društva nije drukčije određeno.

Istovremena individualna i derivativna tužba

Član 42.

U slučaju istovremenog podnošenja individualne i derivativne tužbe, podnosilac tužbe može voditi istovremeno oba sudska postupka i u tom slučaju ograničenja iz člana 41. ovog zakona ne primjenjuju se na individualnu tužbu.

9. Informisanje, objavljivanje i zastarjelost

Pravo informisanja i uvida

Član 43.

(1) Privredno društvo dužno je da svoje ortake, članove ili akcionare informiše o svom poslovanju i finansijskom stanju i da im učini dostupnim informacije i dokumenta koja se u skladu sa ovim zakonom, osnivačkim aktom ili statutom moraju učiniti dostupnim.

(2) Nadležni organ ili ovlašćeno lice privrednog društva koje ne postupi na način iz stava 1. ovog člana odgovara za štetu koja je time prouzrokovana ortacima, članovima ili akcionarima društva.

(3) Ako nadležni organ propusti da izvrši dužnost iz stava 1. ovog člana, ortaci, članovi i akcionari mogu podnijeti pisani zahtjev sudu da u vanparničnom postupku izda nalog za postupanje na način iz stava 1. ovog člana.

Objavljivanje informacija

Član 44.

(1) Privredno društvo koje izdaje hartije od vrijednosti putem javne ponude objavljuje informacije sadržane u dokumentima utvrđenim zakonom kojim se uređuje tržište hartija od vrijednosti.

(2) Privredno društvo informacije iz stava 1. ovog člana objavljuje u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržište hartija od vrijednosti i propisima Komisije za hartije od vrijednosti.

Zabrane izbora

Član 45.

(1) Lica koja su osuđena za određena krivična djela iz oblasti privrede i službene dužnosti u skladu sa posebnim zakonom, u vezi sa vršenjem svojih dužnosti u privrednom društvu, kao i lica koja su povrijedila odredbe ovog zakona o ograničenjima plaćanja, ne mogu biti zastupnici, članovi upravnog odbora, prokuristi, kao ni likvidacioni upravnici dok traju pravne posljedice osude.

(2) Članovi organa društva i sa njima povezana lica u smislu ovog zakona, koji vrše funkciju nadzora u tom društvu i u sa njim povezanim društvima u smislu ovog zakona, ne mogu da budu članovi organa koji vode poslove upravljanja i zastupanja društva.

Rješavanje sporova

Član 46.

(1) Sud sjedišta privrednog društva nadležan je za rješavanje sporova koji proizlaze iz ovog zakona, osim ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

(2) U slučajevima utvrđenim ovim zakonom ili ako to proizlazi iz ovog zakona nadležni sud odlučuje u vanparničnom postupku.

Zastarjelost

Član 47.

(1) Potraživanja ortaka, članova i akcionara prema privrednom društvu, dok imaju to svojstvo, zastarijevaju u roku od šest mjeseci od dana saznanja za razlog podnošenja tužbe, a najkasnije u roku od tri godine od dana dospjelosti, ako zakonom za pojedina potraživanja nije drukčije uređeno.

(2) Potraživanja povjerilaca privrednog društva prema ortacima, članovima i akcionarima, zastarijevaju u roku od šest mjeseci od dana saznanja za razlog podnošenja tužbe, a najkasnije u roku od tri godine od dana prestanka društva ili od dana prestanka svojstva ortaka, člana i akcionara, ako zakonom za pojedina potraživanja nije određen drugi rok zastarjelosti.

(3) Odredbe st. 1. i 2. ovog člana primjenjuju se i na potraživanja privrednog društva prema ortacima, članovima i akcionarima, kao i članovima organa društva, zastupniku i likvidacionom upravniku, po osnovu tog svojstva.

Izvori

• „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 127/08