Ilijada i Odiseja i Bukumiri

ILIJADA I ODISEJA I BUKUMIRI Da li su stočarska plemena Balkana sačuvala svoje ime blizu 3000. godina ?

1. Uvod

U etnografskim knjigama posvećenim stanovništvu Crne Gore, među plemenima koja su naseljavala Crnu Goru pre dolaska Slovena novode se i Bukumiri. Njihov naziv je ranije tumečen albanskim rečima „dobar hleb“ a kasnije je povezivan sa rečju „bogumili“.(1) U „Vikipediji“ se kaže: „Bukumiri, staro predslavensko stočarsko pleme iz Crne Gore koje je poznato tek po predanjima koja se pričaju među Kučima, a koji su živjeli u području oko Bukumirskog jezera i visoravni Momonjevo“. (2)

Mališa Marović navodi reči V. Sekulovića: „Ime Bukumiri ne potiče od arbanaške riječi: buk-mir, što znači: hleb-dobar, nego su Bukumiri nastali od Bogumila, koji su nekada bili brojčano veliki narod i zasnivali su svoje urbane naseobine po Bratonožicima i Kučima. Bukumire je zadesila neka nepoznata tragedija. Izvjesno predanje navodi da su se oni baš na mjestu Bukumirskog jezera medusobno obračunali i tu se istražili i poubijali, da je jedva neko ostao živ. Na tome je mjestu najveći broj kiljana.“ (3).

(O legendama vidi članak T. Đukića „Bukumirska legenda“.) (4). O ovoj legendi, na nešto drugačiji način, piše na Internetu. (5)

Prof. Dr Jovan Kovačević je u knjizi „Istoriji Crne Gore, Knjiga prva“ (str.307) zapisao sledeće: „Crnogorsko – hercegovačka tradicija razvrstava etape naseljavanja na tri sloja: najmlađi – današnji, koji se istorijski može pratiti do rodonačelnika bratstava i plemena u XVI vijeku ili najranije u kraj XV vijeka, na srednji tzv. Lužane ili stare Zećane, koji bi odgovarali srednjevjekovnom stanonštvu Zete, i najstariji sloj, u koji spadaju Grci, rijetko Rimljani, Jaudije, Kriči, Španji, Bukumiri i drugi“. (6) (Dopuna prof.P.Vlahovića).

2. Rezultati istraživanja.

Slažem se sa V. Sekulovićem da ime bukumiri nema nikakve veze sa albanskim jezikom, ali se ne slažem sa njegovom tvrdnjom da su bukumiri nastali od bogumila.

Za vreme studija zavoleo sam starogrčki jezik i napamet naučio početak Ilijade, koji nisam zaboravio do današnjeg dana. Već u drugom redu Ilijade Homer koristi reč „MIRI“, koju Sabadoš i kolege prevode sa rečju „nebrojene“, (6) , dok Njegoš u svom prepevu koristi reč „mnoga“. (7) Nemački, Altgrihische Worterbuch na Internetu pravodi kao bezbroj, mirijadu. (8)

Iz istorije znamo da se konj Aleksansra Makedonskog zvao Bukefal, što „Vikipedija“ i drugi sajtovi prevode kao „Volovska glava“. U Leksikonu (rečniku) Lidl Harta stoji bull-headed,što bi u bukvalnom prevodu bilo Bik-glavom. U Leksikonu (rečniku) Lidl Harta stoji da reč buk = bukolos znači vodič goveda- stoke. (tend cattle) (9)

2.1 Tržišna i kulturna saradnja Grka i Ilira

Prema tome proizilazi da Bukumiri znači mnogo (nebrojeno) volova odnosno govedi. To je naziv za stočarska plemena koja imaju mnogo goveda. Mi smo već na početku naveli citat iz „Vikipedije“, gde se navodi da su Bukumiri stočarsko pleme. Ime su mogli dobiti od grčkih kolonista koji su imali svoje kolonije na Jadranu, pa su trgovali sa zaleđem. Jedana od tih kolonija bila je Budva. Kako ističe S. Popović u monografiji „Antička Budva“ „Grčka kolonizacija Jadrana znači prvenstveno trgovački poduhvat ka osvajanju novih tržišta za razmenu dobara sa Ilirima. Zahvaljujući međusobnim kontaktima postepeno se formira grčko-ilirska kulturna simbioza u periodu od početka VI veka pre n. e.“. (10) O trgovini Grka sa zaleđem na Balkanu, postoje mnogi materijalni dokazi. To si nalazi na Glasincu (tipično stočarski kraj), u Atenici kod Čačka i nalaz kod Petrove crkve kod Novog Pazara.

Za nalaz u Atenici D.Srejović kaže: „Sva tri pokojnika sahranjena su s predmetima koji su nabavljeni u udaljenim krajevima: s bogatim nakitom, metalnim posuđem i slikanim vazama. Ovi predmeti, koji inače pripadaju krugu jonske zanatske umetnosti, verovatno su proizvedeni u grčkim kolonijama na crnomorskoj obali, a na tribalsku teritoriju su dospeli dunavskim putem, posredstvom zajednica donjeg Podunavlja ili Skita“. (11)

Za nalaz ispod Petrove crkve u Vikipediji se kaže: „Među nađenim predmetima su i velike zlatne toke-falere sa graviranim ornamentima, zlatni ukrasni predmeti, dva zlatna pojasa od iskucanog zlatnog lima sa bogatom dekoracijom, veliki broj perli od ćilibara koje po načinu predstave figure i stili pokazuju sličnost sa delima grčke skulpture iz VII i VI veka p. n. e. Osim toga nađene su i grčke vaze tzv. crnofiguralnog stila“. (12)

Iz izloženog se vidi, da putevi tržišne i kulturne saradnje Grla i Ilirskih plemena nisu išla samo preko kolonija na Jadranskoj obali.

Nalazi mikenskih mačeva na teritoriji Makedonije pa i Srema (13), svedoče da je tih kontakata bilo i ranije.

Koliko su stari Grci bili zainteresovanii za proizvode stočarskih plemena, svedoče reči W.R. Cowella iznete u članku „Svakodnevni život u Grčkoj i Rimu“. „Veliku teškoću u klasična i helenistička vremena predstavljalo je dobavljanje dovoljne količine govedine. Ona je postala toliko retka i skupa da su Grci bili prinuđeni da jedu mnogo više ribe, nego što bi se to svidelo njihovim precima“. (14)

Još uvek nedostaju arheološka istraživanja tumula ili drugih grobnica u Crnoj Gori, koja bi materijalizovale do kraja naše pretpostavke.

2.2 Grci i afrički Bukumiri

Na ovo istraživanje me je naveo i slučajni podatak koji sam našo na Internetu, da oko 260 km. od jezera Čad postoji oblast i mesto koje se naziva „Momadu Bukumiri“. U prvom momentu sam pomislio da je to slučajnost.

Ali, i pored brojih pitanja koja sam postavljao od Uneskoa, brojnih ambasada i vlade i minisatrstva kulture Nigerije, niko nije znao da mi odgovori bilo šta.

Preko TV-a sam saznao da Nacionalna geografija radi DNK analize raznih naroda i pojedinaca kako bi ustanovili gde je bio „početak čovečanstva,“ odnosno „raj“. Pošto je DNK analiza prihvaćena u naučnom svetu kao pouzdano sredstvo, na sajtu „Genografije“ našao sam podatak i njihovo tumačenje da su posle ledenog doba, pre 10-ak hiljada godina, ljudi, odnosno razna plemena krenula iz Afrike u Evropu, Aziju i druge kontinente. Ovu hipotezu sam odbacio, jer se radilo o starogrčlom jeziku, koji je nastao kasnije. (15)

S obzirom da su Grci za vreme Aleksandra Makedonskog ušli u Egipat i prodrli u druga prostranstva Afrike, posebno u vreme Ptolomeja II Filadelfa (za vreme koga je grčki u Egiptu bio zvanični jezik), smatam da su oni naišli na afrička plemena sa mnogo volova (goveda), pa su im dali naziv Bukumiri. (I danas mnoge devojke iz ovih krajeva Afrike u miraz nose i po stotinu volova odnosno goveda).

Poznato je da su Grci u 8. veku od slonovače rezbarili razne figure i druge predmete, i da im je to bio omiljeni materijal. Fidija je veliku sklupturu „Atine Partenos“ izradio od drveta, zlata i slonovače. Kako navodi J. Boardman u članku „Umetnost i arhitektura u staroj Grčkoj, da su se u 7. veku p.n.e. pojavile nove tehnike rezbarenja slonovače u Grčkoj. (16)

Profesor Maršić, u svojim predavanjima kaže: „u 8. st - uzrok posledica jačeg dodira Grka sa civilizacijama prednjeg istoka a prikazi božanstava su isključivo od slonovače koja se je uvozila iz Sirije“. Međutim, poznato je da su Grci još u vreme faraona Ramzesa III imali jake trgovačke veze sa Egiptom. (17)

Naravno, ovo ne mogu potkrepiti dokazima, i ovo je plod mojih pretpostavki. Ostaje da mlađi istraživači nastave sa ovim istraživanjima i eventualno dođu do naučno dokazanih činjenica.

3. Zaključak

Mi smatramo da su stari Grci veoma rano prodrli na severni deo Balkana, o čemu svedoče brojni nalazi širom ovih prostora. Arheolozi procenjuju da je to 7. odnosno 6. vek p.n.e. Nalazi mikenskih mačeva na teritoriji Makedonije pa i Srema (11), svedoče da je tih kontakata bilo i ranije. Sudeći prema lingvističkim dokazima iz najstarijih i u celom svetu poznatih epova i nazivima iz Ilijade i Odiseje, proizilazi da su neka stočarska plemena Balkanskog zaleđa dobila naziv „Bukumiri“,kao i izvesni topografski nazivi kao što je Bukumirsko jezero. Oni su sačuvani i u legendama sadašnjih stanovnika Crne Gore, među kojima je poznato prenošenje usmenih predanja. To znači da se naziv ovih plemena i topogrfaski nazivi krajeva u kojima su živeli, (bez arhitektonskih i drugih spomenika kulture), sačuvao do današnjih dana, što znači oko 3.000 godina.

Dr Srbislav Bukumirović

Napomene

(1) Dr Jovan Erdeljanović, Kuči -Bratonožići –Piperi, Podgorica 1997. Narodna biblioteka „Radosav Ljumović“) i ( http://hr.wikipedia.org/wiki/Bukumiri ).

(2) Wikipedia, op. cit.

(3) Sabadoš-Sironić-Zmaјlović: Antologia graeka, Homer, Zagreb, Školska knjiga,1954. str. 115

(4) Трифун Ћукић: Три легенде из области Комова - Рад Конгреса Савеза фолклориста Југославије у Зајечару и Неготину 1958, Београд 1960. стр. 185-189.

(5) Види на Интернету Wild beauty around the capital city :: Visit-Montenegro News Archive

(6) Dr J.Kovačević :Istoriji Crne Gore, Knjiga prva, Titograd 1967 ,str. 307

(7) Sabadoš-Sironić-Zmaјlović :Antologia graeka,-Homer, Zagreb, Školska knjiga,1954. str.115

(8) Немачки, Altgrihische Worterbuch на Интернету ( http://albertmartin.de/altgriechisch/9 )

(9) GREEK-ENGLISH LEXICON:COMPILED BY HENRY GEORGE LIDDELL, D.D.LATE DEAN OF CHRIST CHURCH, AND AMERICAN BOOK COMPANY, NEW YORK, CHICAGO, CINCINNATI.1901, s. 289.

(10) Vidi: http://www.butua.com

(11) Vidi D.Srejović. Kulture gvozdenog doba na tlu Srbije (Projekat Rastko na Internetu) i ILIRSKA KNEZEVSKA NEKROPOLA U ATENICI, Milena Djuknic, Borislav Jovanovic, Narodni muzej Cacak 1966, arheoloska monografija

(12) vidi Vikipedija i Parović-Pešikan, M. (1991) Pećka Banja i importovana grčka keramika iz kneževskih grobnica. Starinar, XL-XLI, 189-195

(13) Vidi članak na Internetu: KSENIJA VINSKI-GASPARINI BRONČANI KRATKI MAC NAĐEN U INĐIJI I NJEMU SRODNI PRIMJERCI U HRVATSKOJ Pojedini primjerci mačeva s jugoslavenskog tla, naročito oni ranog i po- četka srednjeg brončanog doba (npr. tipovi Apa i Sauerbrunn), dosegli su vjero- jatno područje gdje su otkriveni uglavnom trgovinom i razmjenom, dok se za ostale primjerke, uz import, može pretpostaviti i domaća izradba

(14) Radjenje evropske civiliyacije. Beograd, IZ ”Jugoslavija”,1967, op.cit. s.197

(15) Vidi mapu iz Genografije. https://genographic.nationalgeographic.com/genographic/lan/en /alas.html

(16) Op. cit, Radjenje evropske civilizacije. s. 164

(17) Vidi na Internetu pod Maršić

Izvor

• Tekst je izvorno objavljen na Internet adresi http://www.crnagora.com/node/287

Ovaj rad je licenciran pod uslovima Krijejtiv komons Autorstvo-Deliti pod istim uslovima 3.0 Srbija. Ukratko: možete slobodno umnožavati, distribuirati, javno saopštavati i prerađivati delo, pod uslovom da na odgovarajući način navedete autora i da ga distribuirate samo pod licencama koje su kompatibilne sa ovom.

Dozvola na OTRS sistemu.